In de stenen, tegels en banden wordt een beetje cement verwerkt. De Brouwer van Universiteit Twente: ,,Het gaat om een minieme toplaag. We wilden een strakke bovenkant, zonder dat er kiezels doorkomen. Maar het is zo weinig dat wij van cementarm spreken.
Duurzame straatsteen past goed bij innovatieve Universiteit Twente
Lang hoefden ze bij Universiteit Twente niet na te denken over de herinrichting van het Hogekampplein. Het moest innovatief en duurzaam gebeuren. En zo werden anderhalf jaar geleden de eerste van de meer dan 100.000 zo goed als cementloze betonnen straatstenen gelegd.
Inmiddels ligt er op de campus in Enschede bijna 10.000 vierkante meter aan klinkers met een minimum aan cement. Dat betekent een flinke besparing op de CO2-uitstoot.
Duurzaam
,,We willen als universiteit duurzaam zijn. Zo hebben we eerder al waterdoorlatende stenen op de campus toegepast. Het regenwater daarvan wordt gefilterd en opgeslagen in een kelder. We gebruiken dat om het kunstgras van de sportvelden mee te sproeien”, zegt André de Brouwer van de universiteit. Hij is als contractmanager terrein onder andere verantwoordelijk voor aanbestedingen op het gebied van wegen, pleinen, parkeerplaatsen en groen. ,,Toen er sprake was van het opnieuw inrichten van de omgeving van het Hogekampplein hebben we gezocht naar een milieuvriendelijke en duurzame oplossing”, vertelt De Brouwer. ,,We wilden bovendien een onderhoudsvriendelijk plein. Als je bijvoorbeeld tegels met gras ertussen zou doen, heb je daar relatief veel onderhoud aan.”
Uitstraling
Toen de cementarme tegels in beeld kwamen, gingen De Brouwer en de andere leden van het bouwteam op bezoek in de fabriek. ,,We hadden natuurlijk de rapporten al bestudeerd en wilden ook graag een beeld van de uitstraling. Die is belangrijk. Verder wilden we weten hoe het zat met de slijtlaag en de hardheid.” Van den Bosch Beton, lid van Betonhuis Betrating, begon al een jaar of acht geleden met de eerste stappen naar de toepassing van cementarm beton. ,,We kwamen op een netwerkborrel in contact met het bedrijf Sqape”, vertelt Berry Mullink, van het betonbedrijf uit Almelo. ,,Zij hadden het idee, maar geen fabriek. Die hebben wij wel. Bovendien willen wij graag voorop lopen in de markt. Wij kijken jaren vooruit en schakelen snel. Zo zijn we er aan begonnen.”
Eerder hebben we al waterdoorlatende stenen op de campus toegepast. Het regenwater daarvan wordt gefilterd en opgeslagen in een kelder. We gebruiken dat om het kunstgras van de sportvelden mee te sproeien”
Circulair
De ontwikkeling van het beton heeft twee jaar geduurd. In de straatsteen is cement vervangen door een mengsel van vliegassen, hoogovenslakken en chemische mineralen. Van den Bosch: ,,Dat zijn grotendeels restproducten, dus circulair.” De CO2-reductie ligt tussen de 50 en 80 procent, afhankelijk van het product.”
Na een proef met bermblokken in opdracht van de provincie Overijssel, schaalde het Almelose familiebedrijf de productie in 2018 flink op. ,,Steeds meer opdrachtgevers hebben interesse. Van onze totale productie is 10 procent nu de duurzame Reduton, we hopen dit jaar op 15 tot 20 procent uit te komen”, zegt Mullink.
In de stenen, tegels en banden wordt een fractie cement verwerkt. De Brouwer van Universiteit Twente: ,,Het gaat om een minieme toplaag. We wilden een strakke bovenkant, zonder dat er kiezels doorkomen. Maar het is zo weinig dat wij van cementloos spreken.”. Berry Mullink van Van den Bosch Beton: ,,Het visuele aspect speelt bij stenen en banden een rol. Om een mooie deklaag te krijgen hebben we nu nog wat cement nodig. Bij bermverharding speelt dat geen rol en is het honderd procent cementloos.”
Strak leggen
Het leggen van de stenen op de campus ging niet zonder problemen, zegt De Brouwer. ,,De architect had een heel strak ontwerp gemaakt, maar dat bleek in de praktijk moeilijk te leggen. Al snel hoorden we de stratenmakers mopperen dat dat heel lastig was.” Mullink: ,,Voor de mannen in de fabriek was het wennen om de stenen strak aan de maat te houden door het duurzame mengsel. Stenen met cement worden standaard in zulke grote hoeveelheden geproduceerd. Hiermee is veel meer ervaring. Het ene mengsel was wat vochtiger dan het andere, waardoor de maat licht schommelde.” Volgens Mullink hebben ze geleerd van deze ervaring. ,,Het is nu onder controle. Een minimale afwijking kan er altijd inzitten. Dat is bij cementbeton niet anders, maar het valt allemaal binnen de normen.”
Vragen
Over een jaar is al het werk op de campus af en begint het in de gaten houden van de stenen. ,,We monitoren onder andere de vlakheid en de stroefheid. Ook noteren we de klachten en gaan we de gebruikers vragen wat zij ervan vinden.” De gebruikers zijn voornamelijk studenten. ,,We gaan het plein gebruiken voor feestjes, markten, open dagen en dan is er natuurlijk in het dagelijks gebruik.” De studenten merken niet zoveel van het duurzame karakter van de bestrating. ,,We plaatsen geen bordje met uitleg, maar vertellen het wel in werkgroepen en vakgroepen. En natuurlijk zullen onze duurzaamheidsmensen het uitdragen.”
Vertel uw verhaal
Onder het motto 'De mooie eigenschappen van beton' zoekt Betonhuis opdrachtgevers, architecten, adviseurs, stedenbouwkundigen die hun kennis van beton in de bouw willen vertellen. Via de website van Betonhuis wordt direct toepasbare kennis over de mogelijkheden en pluspunten van het toepassen van beton in gebouwen en constructies ontsloten. Kennis over bekende en wellicht minder bekende duurzame eigenschappen en prestaties van beton als bouwmateriaal. Een website om u verder op weg te helpen bij de daadwerkelijke toepassing van (duurzaam) beton in de praktijk.
Ook geïnteresseerd? Neem contact op met Remco Kerkhoven, stuur een e-mail.