Emissiearme stalvloer blijkt risicovol

Agrabeton Nieuwsbrief, april 2019

Op vrijdag 22 februari explodeerde een mestkelder onder een emissiearme vloer op een melkveebedrijf in Markelo (Ov). Er rijzen vraagtekens over de veiligheid van melkveestallen waarin emissiearme vloeren liggen.

Explosie door gasophoping onder emissiearme vloer

Mestgassen die tot ontbranding komen in een stal met melkvee is geen onbekend fenomeen. Met regelmaat doen zich incidenten voor waarbij mestgassen ontbranden. Vaak gebeurt dit doordat er werkzaamheden in de stal plaatsvinden. In traditionele stallen leidt dit tot een steekvlam in de mestkelder die via de roosterspleten naar boven komt.

Explosie tijdens mixen

Hoewel in zulke gevallen stallen kunnen afbranden, is een explosie zoals die zich heeft voorgedaan op het bedrijf in Markelo van een andere orde. In de stal van anderhalf jaar oud werd op het moment van de explosie de mest gemixt. Tijdens het mixen heeft onder de dichte emissiearme vloer een flinke gasophoping plaatsgevonden die tot ontploffing is gekomen.

De dichte vloerelementen boven de mestkelder zijn door de explosie van hun plaats gedrukt. Uiteindelijk overleden veertien koeien door verdrinking in de mestkelder en andere directe gevolgen van de explosie. In juli 2014 heeft zich in het Overijsselse Lettele een soortgelijk incident voorgedaan in een relatief nieuwe stal. Tijdens werkzaamheden, waarbij vonken vrijkwamen, ontplofte het gas in de mestkelder en belanden de koeien in hun eigen gier.

Methaangas schuldige

Methaangas wordt als schuldige aangewezen, maar ook schuimvorming kan voor een extra hoeveelheid gas zorgen. Wanneer de schuimlaag tijdens het mixen verdwijnt, komt het gas vrij uit de schuimbellen waardoor er een extra hoge gasconcentratie ontstaat. Toch lijken zelfs deze methaanconcentraties in afgesloten mestkelders onvoldoende voor zelfontbranding. Pas als methaan in contact komt met vonken of hete oppervlakten ontploft het. In het geval van Markelo is het dus de vraag of er tijdens het mixen vonken zijn vrijgekomen.

Langdurige opslag in diepe kelders

Experts wijzen op de meest waarschijnlijke oorzaken van ophoping van gassen onder emissiearme stalvloeren. Enerzijds zijn het de diepte en de inhoud van de putten. Mest wordt meer dan een half jaar opgeslagen en in het voorjaar op het land gebracht. Gevolg is dat mest lang onder de stal aanwezig is, gaat rotten en giftige gassen vormt. Anderzijds is het afgesloten geheel een gevaar.

Het zou volgens dezelfde experts beter zijn de mest in de kelder te beluchten. Hierbij ontstaat een zuurstofrijke situatie waardoor stoffen als ammoniak, methaan en blauwzuur minder of helemaal niet worden gevormd. Een andere oplossing is directe mestverwijdering via een riolering, mestschuiven of mestbanden. Door enkele keren per week de mest uit de stal te halen, worden de stal en de dieren niet meer blootgesteld aan schadelijke mestgassen.

Onderzoek naar oorzaak

Voor de Brandweer is de ontploffing in Markelo geen verrassing. In 2016 repte deze organisatie al over de risico’s van moderne stallen waarin mestgassen zich ophopen onder emissiearme vloeren. In het rapport ‘Brandweerzorg bij veestallen’ schrijft de organisatie dat er in deze stallen ‘een grotere kans op explosie of ontbranding’ kan optreden.

De Omgevingsdienst Twente stelt een onderzoek in naar de explosie in Markelo. De dienst verwacht ook dat LTO Nederland, de Veiligheidsregio Twente en verzekeraar Univé zich hierbij aansluiten. Univé doet bovendien momenteel eigen onderzoek naar de oorzaak van de explosie.

Lees ook

Welke afwegingen voor type emissiearme stalvloer?