Betonhuis: Miljoenennota 2026 biedt kansen, maar vraagt om voorspelbaar beleid

De Miljoenennota voor 2026 laat zien dat het kabinet sterk inzet op koopkracht en lastenverlichting op de korte termijn. Nederlanders krijgen er gemiddeld 1,3 procent aan koopkracht bij, met accijnsverlagingen en een gedifferentieerde vliegtaks als zichtbare maatregelen. Voor woningbouw, infrastructuur en verduurzaming blijven de plannen echter te versnipperd en te onzeker.

In 2024 werden slechts 55.000 woningvergunningen verleend – ruim onder de ambitie van 100.000 per jaar. Ondanks miljarden voor stikstofaanpak verandert dat weinig zolang bezwaarprocedures, stikstofnormen en vergunningstrajecten onduidelijk blijven. Betonhuis roept politieke partijen op om centrale regie te nemen en juridische zekerheid te bieden met gebiedsgerichte stikstofplafonds en heldere normen.

Woningbouw en bestaande bouw 

De bouw van nieuwe woningen blijft achter bij de behoefte, mede door teruglopende vergunningen en projectstarts. In 2024 werden slechts 55.000 woningvergunningen verleend – ruim onder de ambitie van 100.000 per jaar. Het kabinet reserveert in 2026 €900 miljoen van het totale budget van €2,5 miljard om de bouw te versnellen. Gemeenten worden daarbij ondersteund via een woningbouwimpuls en een realisatiestimulans. Daarnaast kijkt het kabinet naar regeldrukverlaging, door stapelingen van lokale regels en nationale koppen op EU-beleid te schrappen waar mogelijk.

Tegelijkertijd treedt de nieuwe Nota Ruimte in werking en het wetsvoorstel versterking regie volkshuisvesting, waarmee overheden beter kunnen sturen op aantallen, locaties en doelgroepen van woningen. Voor spoedzoekers, Oekraïners en statushouders is €79 miljoen extra beschikbaar voor flexwoningen en transformatie van bestaande gebouwen.

In de bestaande bouw liggen ambitieuze verduurzamingsdoelen: 2,5 miljoen woningen isoleren, 120.000 gebouwen ingrijpend verduurzamen en 500.000 nieuwe warmtenetaansluitingen realiseren voor eind 2030. Volgens Betonhuis vragen deze maatregelen om voorspelbare vergunningen, centrale regie en structurele inzet op duurzame bouwmaterialen.

Infrastructuur: onderhoud en waterwerken

Het budget van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat bedraagt in 2026 € 16,2 miljard, iets meer dan de €15,8 miljard in de voorjaarsnota. Daarvan gaat € 1,9 miljard naar waterwerken zoals dijken en keringen. Voor wegen, spoor en vaarwegen is € 10,5 miljard beschikbaar, waarvan ruim de helft wordt ingezet voor onderhoud en vernieuwing. “Voor de betonketen liggen er kansen in vervanging en klimaatadaptatie, maar zonder nieuwe projecten blijft de impuls voor groei en duurzame innovatie beperkt”, aldus Kerkhoven.  

Stikstof: geld beschikbaar, maar plannen ontbreken

Demissionair minister van Financiën heeft €2,6 miljard uit het hoofdlijnenakkoord vrijgegeven voor stikstofplannen. Dat geld is bestemd voor innovatie, uitkoopregelingen en een regionale aanpak in gebieden met veel bedrijven. Ook krijgen boeren structureel middelen voor natuurbeheer en herstel. Minister Wiersma moet echter nog met verder uitgewerkte plannen komen voordat dit budget besteed mag worden. Ondanks deze miljarden verandert er voorlopig weinig zolang bezwaarprocedures, stikstofnormen en vergunningstrajecten onduidelijk blijven. Betonhuis roept politieke partijen daarom op om centrale regie te nemen en juridische zekerheid te bieden met gebiedsgerichte stikstofplafonds en heldere normen.

Duurzame materialen vragen om normering

De Miljoenennota verwijst naar Europese verplichtingen (Green Deal, Fit for 55, circulaire economie), maar bevat weinig concrete stappen om duurzaam bouwen te versnellen. Vanuit het Klimaatfonds wordt in 2026 wel € 11,2 miljoen uitgetrokken voor de normering van bouwmaterialen ter stimulering van biobased bouwen. Daarnaast verstrekt het ministerie van VRO in 2026 subsidies voor onderzoek naar mogelijke aanpassingen in de bouwregelgeving en onderwerpen als veiligheid, toegankelijkheid, duurzaamheid en gezondheid van gebouwen, en de versterking van de positie van de bouwconsument.

Betonhuis wijst erop dat duurzaam beton vaak al voldoet aan toekomstige milieuprestaties, maar in de praktijk buiten standaardnormen valt. Wij pleiten voor:

• meer ruimte voor experimenteerruimte en versnelde toelating van duurzame materialen;
• verankering van de Whole Life Carbon-benadering in aanbestedingen en wetgeving;
• stimulansen voor circulair slopen en hergebruik van grondstoffen.

Ook op rijksniveau liggen er kansen: het Rijksvastgoedbedrijf krijgt een bijdrage om aanbestedende diensten structureel uitstootverminderende criteria te laten toepassen. Daarmee wordt circulair inkopen en het gebruik van recyclaat in bouwmaterialen gestimuleerd, wat via de voorbeeldrol en inkoopkracht van het Rijk een belangrijke impuls aan de markt geeft.

Energie en investeringsklimaat 

Ondernemersorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland wijzen terecht op het verslechterende investeringsklimaat. De nationale CO₂-heffing wordt door het demissionaire kabinet feitelijk geschrapt, hoewel de belasting op papier blijft bestaan om Brussel te ontzien. Zou de CO₂-taks volledig verdwijnen, dan zou dat de staatskas € 1,2 miljard kosten. Verder wordt de industrie nog een jaar langer ondersteund met een lagere elektriciteitsrekening – de regeling die al tot en met 2027 liep, wordt nu met een jaar verlengd. Toch blijven hoge energiekosten en netcongestie verduurzaming in de weg staan. Voor betonproducenten betekent dit dat elektrificatie en CO₂-vrije productie moeizaam op gang komen. Ook de aangekondigde afvalstoffenheffing van ruim € 500 miljoen dreigt circulaire investeringen af te remmen. Voor beton is dat extra zorgelijk: recycling en het gebruik van betongranulaat zijn essentieel om klimaatdoelen te halen. De Miljoenennota biedt wel mogelijkheden om de maak- en bouwsector te versterken, bijvoorbeeld via investeringen in technologie en innovatie (IPCEI, ETCI) en de uitbreiding van de WBSO-regeling voor R&D.

Arbeidsmarkt en onderwijs

De arbeidsmarkt blijft krap, ook voor de bouw en betonketen. Wij steunen daarom initiatieven voor Leven Lang Ontwikkelen en een betere aansluiting van het mbo op tekortsectoren zoals techniek en bouw. Zo kunnen jongeren en zij-instromers bijdragen aan de verduurzaming van onze sector. Tegelijk waarschuwen wij dat hogere lasten en premies de concurrentiepositie van de maakindustrie verder onder druk zetten. Stijgend ziekteverzuim en de grote instroom in de WIA raken ook onze bedrijven. Wij steunen maatregelen die duurzame inzetbaarheid en gezonde arbeidsomstandigheden bevorderen, met minder regeldruk voor werkgevers.

Maakindustrie als strategische bouwpartner

Het kabinet kiest voor koopkrachtmaatregelen, maar ontziet ministeries niet volledig van inflatiecompensatie, een stille bezuiniging die innovatie en verduurzaming kan raken. Betonhuis pleit juist voor voorspelbaar industriebeleid met stabiele regels, fiscale prikkels en ondersteuning van technische opleidingen. De betonindustrie investeert in CO₂-vrije productie, elektrificatie en circulaire toepassingen. Met prefabricage en digitalisering versnellen we de bouw, verlagen we stikstofuitstoot en reduceren we faalkosten

Conclusie

De Miljoenennota 2026 geeft koopkracht een impuls, maar laat de structurele problemen in de bouwketen grotendeels liggen. Voor een betaalbare woningbouw, veilige infrastructuur en een circulaire economie zijn vooral nodig:

• voorspelbare vergunningen en stikstofregels;
• stabiel energie- en belastingbeleid;
• stimulansen voor duurzame en circulaire materialen.

Tegelijk biedt de nota kansen voor de bouw- en maakindustrie, zoals ondersteuning voor innovatie, scholing, wind op zee en circulair inkopen door het Rijk. Betonhuis pleit ervoor deze kansen te benutten en te koppelen aan duidelijke en voorspelbare spelregels, zodat de sector kan bijdragen aan een sterke, duurzame en toekomstbestendige bouw.

Andere bronnen en reacties::

VNO-NCW - reactie Miljoenennota
ING - gevolgen bouwsector Miljoenennota