Viaducten veroveren hart Groningers dankzij prachtige foto’s in beton

De stad Groningen heeft niet alleen een nieuwe zuidelijke ringweg gekregen, maar in de viaducten onder de snelweg ook zeven prachtige en enorme kunstwerken. Bijzonder: de panelen met historische foto’s die betrekking hebben op de geschiedenis van de omgeving van de betreffende onderdoorgang, zijn geheel van beton.

Syb van Breda & Co Architects is de bedenker van de bijzondere onderdoorgangen in Groningen. ,,Er zijn niet zoveel snelwegen die door de stad heen lopen. Een snelweg in een bebouwde omgeving, daar moet je iets bijzonders mee doen”, zegt Syb van Breda.
,,We hebben lang nagedacht over wat we in de onderdoorgangen wilden doen en zo kwamen we uit bij het Finse bedrijf Graphic Concrete. Ze maken al een aantal jaren unieke afbeeldingen op betonplaten. En van grote schoonheid.”

Van proefpaneel naar betonkunst

Na het maken van een proefpaneel van een meter breed en vijf meter hoog, was Van Breda meteen verkocht. ,,We werden echt weggeblazen. Zo mooi, zo scherp en vol contrast.” Ook opdrachtgever Aannemer Combinatie Herepoort was overtuigd en zo kon de zoektocht beginnen naar geschikte afbeeldingen voor de binnenkant van de Groningse viaducten. ,,We wilden iets laten zien dat een relatie heeft met de plek en dat je normaal niet ziet”, zegt architect Van Breda. ,,Zo kwamen we bij de onderdoorgang van de Paterswoldseweg uit bij een foto uit 1945, met zwaaiende verpleegsters. Die waren daar toen naar buiten gekomen om de Canadezen te begroeten die de stad gingen bevrijden.” Bij de Euroborg, het stadion van FC Groningen, kwam natuurlijk hèt hoogtepunt uit de Groningse voetbalhistorie in het viaduct: de winst van de KNVB-beker in 2015 door een zege op PEC Zwolle. ,,En zo hebben we in totaal zeven onderdoorgangen verrijkt.”

Spelen met uithardingstijd

Het procedé voor het maken van de panelen heeft te maken met het spelen met de uithardingstijd van beton. ,,Als het beton voor een paneel in de mal is gestort, wordt het afgedekt met een speciaal soort papier met de afbeelding erop. De delen die donkerder moeten worden, harden door het papier minder snel uit dan de rest”, legt Syb van Breda uit. Na enige tijd kan het papier eraf en wordt met water onder hoge druk het nog niet uitgeharde deel van het beton eraf gespoten. Dan wordt op die plekken een donkerder kleur zichtbaar. ,,Het gedeelte dat eraf wordt gespoten is een halve millimeter dik. Je ziet geen hoogteverschil, als je er met je vinger overheen gaat, dan voel je wel dat het donkere deel iets ruwer is.” En zo kunnen de panelen van een meter breed aan de binnenkant van het viaduct bevestigd worden. 

Spectaculaire verrassing

De foto’s zijn opgebouwd uit heel veel verticale dunne lijntjes. ,,Als je dichtbij staat, zie je alleen maar strepen, Maar als je wat afstand neemt, dan openbaart zich plotseling de afbeelding”, zegt de architect. ,,Een spectaculaire verrassing.” Doordat het oppervlak glad is, heeft het een goede bescherming tegen graffiti. ,,Je kunt het er gemakkelijker af krijgen dan bij afbeeldingen die met een mal zijn gemaakt. Bovendien zijn die afbeeldingen meestal repeterend. Deze zijn uniek.” De reacties van de bevolking op de foto’s in beton zijn volgens Van Breda zeer positief. ,,Ze worden echt omarmd door de mensen in de buurt. De onderdoorgangen hebben ook een belangrijke rol gespeeld als er weer een deel van de weg in gebruik werd genomen. Zo waren er bijvoorbeeld kleinkinderen van de verpleegsters uit 1945 bij die opening aanwezig van het viaduct waar die afbeelding is gebruikt. Ik kan wel zeggen dat de viaducten zijn verankerd in de Groningse ziel. Voor ons kantoor is dit ook een cruciaal project geweest.” Zie voor meer foto's de website van Graphic Concrete.