Duurzaamheid: zuinig omgaan met energie en materialen

Wat is duurzaamheid? Die vraag stelde Gijs Jansen, directeur van Fydro Beton in Ede, zich tijdens het voorbereiden van een presentatie voor collega-ondernemers. Zijn antwoord? “Zuinigheid is een belangrijke driver voor duurzaamheid. Niet zozeer op het gebied van centen, maar wel in de zin dat je ergens voorzichtig mee omgaat, zodat het langer meegaat."

"Of dat je ergens zo min mogelijk van gebruikt, van energie of grondstoffen bijvoorbeeld. Het lijkt zo simpel, maar het gaat om een manier van denken. Kleine stapjes doen er ook toe.” In de fabriek in Ede worden dunne betonplaten geproduceerd die zijn versterkt met glasvezels. Er worden platen gemaakt voor verschillende toepassingen: voor bakovens, als gevelmateriaal en als beschoeiing. Aan het product zelf valt niet meer veel te verduurzamen, maar aan het proces eromheen wel. De laatste jaren heeft Jansen het proces zorgvuldig onder de loep genomen. “Het licht uitdoen, de kraan uitdraaien: dat zijn dingen waar ik altijd op let. Ik heb een hekel aan verspilling. Die gedachte draag ik uit binnen het bedrijf.” Op diverse plekken in het bedrijf hangen briefjes die medewerkers herinneren aan het uitschakelen van de verlichting. 

Verbeteren in plaats van vervangen

Jansen gaat ook zuinig om met zijn machines. “Ik heb een aantal oudere machines staan. Als er iets stuk is, en monteurs horen hoe oud de machine is, dan krijg vaak het advies om de machine te vervangen. Ik geloof niet in iets zomaar vervangen, ik haal liever het uiterste uit een machine die zich al jarenlang bewezen heeft. Niet vervangen, maar repareren en waar nodig verbeteren, is het devies. Alleen heb je daar wel mensen voor nodig die iets van techniek weten.”

Hergebruik

Bij het bedrijf wordt zoveel mogelijk hergebruikt. “95 procent van de betonplaten voor ovens wordt geëxporteerd, dus deze inzamelen, breken en deze vervolgens gebruiken als grondstof voor nieuwe producten heeft weinig zin. In Nederland bieden we wel de dienst aan dat we betonplaten terugnemen en deze vermalen tot nieuwe grondstof. Op dit moment loont dat nog niet. Het restmateriaal moet tot heel fijne fractie worden vermalen om te kunnen dienen als nieuwe grondstof. In verband met de kosten wordt met slechts één breekgang gewerkt. Een klein deel kan in de eigen productie weer worden gebruikt. Primaire grondstoffen zijn op dit moment nog veel goedkoper, maar wellicht komt er over enkele jaren een omslagpunt.”

Nieuwe bestemming

Restpartijen van gevelmateriaal worden waar mogelijk toegepast in andere projecten. “Superuse studios, een architectenbureau, is een materiaalbank begonnen, waar ik een restpartij aan gevelmaterialen in heb gezet. De materialen zijn al toegepast bij twee projecten in Rotterdam en één in Utrecht. Het is mooi dat deze materialen gebruikt kunnen worden, maar realistisch gezien kan het niet uit. Het is dat we veel ruimte hebben op het terrein, waardoor ze niet in de weg liggen.”

Kachelhout

Overige reststoffen als plastic, papier en karton, staal en hout worden eveneens zoveel mogelijk hergebruikt. “Afval bestaat niet, maar dat besef moet eerst tussen de oren komen. We hadden voorheen vrij veel resthout, dat werd ingezameld om te eindigen in een verbrandingsoven. Zonde vond ik dat, het was nog heel aardig hout. Al onze producten leveren we op pallets, en omdat veel bedrijven hun eigen pallets gebruiken, hadden we zo’n 50 tot 60 verschillende soorten pallets staan. Daar hebben we korte metten meegemaakt, onze pallets maken we nu zelf op maat. De zaagresten verkopen we in bigbags als kachelhout voor particulieren. Zo wordt het van afval een product wat iets opbrengt.”

Energieverbruik 

Ook het energieverbruik is teruggedrongen door de keuze voor ledverlichting en de aanschaf van een nieuwe compressor. Het licht en de compressor gaan uit tijdens de pauze. In de vakantie gaat de stekker uit de koelkasten. “We verhuren een deel van het terrein aan zelfstandigen. Al die koelkasten die nodeloos aanstaan tijdens de vakantie, dat telt wel op.” Jansen heeft gekeken naar de mogelijkheden voor zonnepanelen. “Omdat we geen energie mogen terugleveren aan het net, kan ik maar een beperkt aantal panelen neerleggen, terwijl ik een groot dakoppervlak tot mijn beschikking heb. Op dit moment hebben de zonnepanelen daarom weinig meerwaarde. Sinds enige tijd verzamelen we informatie over ons energieverbruik, waardoor ik kan zien dat de nieuwe compressor en de ledverlichting al zorgen voor een besparing. We gaan meer meetpunten aanbrengen om het energieverbruik nog beter in kaart te kunnen brengen, maar voor je dat doet moet je goed nadenken wat je precies wilt meten. Ik ben er van overtuigd dat de extra metingen gaan zorgen voor nieuwe inzichten en ook al een actierichting gaan aangeven.”

Waterzuiveringssysteem

De betonplaten worden bij Fydro geproduceerd op een lopende band. “Aan het einde van de dag wordt slangen en de benodigde hulpmiddelen schoongespoten om de betonresten te verwijderen. We hebben een eigen waterzuiveringssysteem bedacht. We vangen het water op en leiden het door een grote bigbag, waarmee het water wordt gezuiverd. Het water sijpelt door de zak, de resten blijven achter en verharden tot beton. Het water kunnen we vervolgens weer inzetten als productiewater. Het is een heel simpele oplossing, maar je moet wel tijd maken om tot zulke oplossingen te komen. We besparen zo fors op water: het verbruik is van ruim 500 kuub per jaar bijna gehalveerd.”

Voldoende personeel

Onderdeel van een duurzame bedrijfsvoering is zorgen voor voldoende geschoold personeel. “Dat begint bij de jeugd te interesseren voor een toekomst in de techniek, daarom doen we mee met het lokale programma Kiek op Techniek, bedoeld voor kinderen uit groep 7 en 8 van de basisschool, en de eerste twee klassen van het VMBO. We heten de kinderen welkom in de fabriek, laten ze kennismaken met het materiaal beton en met de kinderen gaan zelf iets maken van beton, zoals een knikkerpot. We doen dit project samen met zes andere kleinere technische bedrijven.”

Digitalisering

Op andere vlakken werkt Fydro ook aan de digitalisering. “In 2017 kregen we dat advies van twee Duitse studenten die bij ons stage liepen. We hebben onze betonplaten voorzien van een chip waarmee we ons voorraadsysteem op to date kunnen houden. We weten precies hoeveel platen van welke kleur en grootte we hebben. Voorheen hadden we wel een idee van de voorraad, maar het bleef inschatten, daardoor werden ook weleens platen gemaakt terwijl dat eigenlijk niet nodig was. Het levert niet alleen duurzaamheidswinst op; we kunnen ook sneller inspelen op de vraag van de klant.”