De nieuwe generatie: Femke Middeldorp onderzocht hergebruik van gestort beton

De bouwwereld is conservatief, veranderingen gaan langzaam en nieuwe duurzame ontwikkelingen worden meestal niet meteen omarmd. Maar dat gaat veranderen als het aan de nieuwe generatie ligt. Ze kloppen op de deur, de jongeren die in hun opleiding duurzaam denken als vanzelfsprekend hebben meegekregen. Constructeur Femke Middeldorp is een van hen. 

Ze deed onderzoek naar het opnieuw gebruiken van in het werk gestort beton en brengt het bij haar werkgever Witteveen+Bos ook in de praktijk. ,,Ik was al heel jong geïnteresseerd in gebouwen”, zegt ze. ,,Mijn vader was schilder en klusjesman en leerde ons dat je alles zelf kunt maken.”

Nieuwsgierig in techniek

Femke koos na haar middelbare school voor een studie architectuur aan de TU Delft, maar ontdekte dat dat toch niet precies aansloot bij haar interesses. ,,Ik was vooral geïnteresseerd in de technische aspecten. De wis- en natuurkunde, maar die kwamen in die studie maar even aan bod. Ik was juist nieuwsgierig naar hoe het gebouw blijft staan.  Toen ben ik overgestapt naar civiele techniek en daar heb ik ook mijn master in gedaan.” 

Losgezaagde betonelementen

Via een oud-studiegenoot kwam ze in contact met Witteveen+Bos en kreeg daar de kans om te onderzoeken of en hoe het mogelijk is om in het werk gestort beton opnieuw te gebruiken in nieuwe gebouwen. ,,Toen ik literatuuronderzoek deed, zag ik wel dat hergebruik van losmaakbare prefabelementen en ook het opnieuw gebruiken van fijngemalen beton, waren onderzocht. Maar wat betreft het een op een hergebruik van in het werk gestort beton, zag ik een gat.” Ze focuste zich bij haar onderzoek op het opnieuw verbinden van losgezaagde betonelementen zoals vloeren of balken. ,,Het maakt verschil of je in de nieuwe toepassing momentvast of scharnierend bevestigt. In het ene geval moet je op een andere plek loszagen dan in het andere.”

Constructeurs eerder betrekken

Het is volgens haar daarom van belang dat constructeurs al in een vroeg stadium betrokken zijn bij de plannen voor het afbreken van oude panden en het tekenen van nieuwe. Een goed voorbeeld daarvan zijn de plannen voor herontwikkeling van het complex  van ruimtevaartorganisatie ESA in Noordwijk. Daar is ze mee bezig omdat ze na haar afstuderen kon beginnen bij Witteveen+Bos. ,,De oude panden van ESA zijn nog in gebruik, maar ik ben nu al bezig met het bestuderen van de tekeningen van de te slopen gebouwen om inzichtelijk te maken wat hergebruikt zou kunnen worden.’’

Het is overigens nog wel de vraag of de aannemer destijds ook exact de bouwtekeningen heeft gevolgd. ,,We zijn ook betrokken bij een bouwproject aan het Stationsplein in Leiden waar oude elementen zijn uitgezaagd en straks op dezelfde plek weer gebruikt gaan worden in de nieuwbouw. ,,In de praktijk bleek de wapening destijds toch anders te zijn aangebracht dan op de tekeningen uit 1965 staat.”

Geen transport

In het betreffende gebouw krijgt een oude verdiepingsvloer die ruim een halve eeuw geleden in het werk was gestort een nieuwe functie als funderingsvloer. ,,En de vloer is ook nog eens een keer op de bouwplaats opgeslagen, zodat je ook geen transportbewegingen met bijbehorende CO2-uitstoot hebt”, zegt Femke. Ze vervolgt: ,,Het gebruiken van de elementen die destijds in het werk zijn gestort is mogelijk en helemaal niet zo ingewikkeld. Je moet er als opdrachtgever wel oog en budget voor hebben. Helaas zie je dat als er bezuinigd moet worden, de duurzaamheidszaken het eerste worden geschrapt en dat is jammer. Als de duurzamere oplossing goedkoper zou zijn, dan is dat heel anders. Maar dan zul je daar iets aan moeten doen in de regelgeving.”