Van saai naar iconisch: 3D geprinte gevel voor alledaagse flat

Stel: je hebt twee saaie flats, die wel een opfrisbeurt kunnen gebruiken. De mensen wonen er met tevredenheid, maar zouden graag een groter balkon willen. De betonnen casco’s kunnen nog jaren mee. Bovendien gaat het om ruime appartementen. Wat doe je? In Den Helder weten ze er wel raad mee. Niet afbreken, maar geef de gebouwen een spectaculaire metamorfose. De flats hebben een nieuwe gevel gekregen, met organische vormen èn grotere balkons. Gaudí in Den Helder, en dat met 3D geprint beton!

Den Helder is een krimpgemeente. De gemeente doet haar best om inwoners te behouden, en nieuwe stadsgenoten te trekken. Dat kan onder meer met goede voorzieningen en aansprekende architectuur. Wellicht heeft men met een schuin oog naar Barcelona gekeken, waar het meesterwerk van Gaudí wordt voltooid. Voor de metamorfose van twee galerijflats uit de jaren zeventig werd geen Spaanse meester ingehuurd, maar Kokon Architectuur & Stedenbouw kreeg wel alle creatieve vrijheid. De opdracht: ontwerp een aansprekende gevel, met een grotere buitenruimte voor bewoners. 

Unieke uitstraling

De architect kwam met een prachtig ontwerp, maar dat bleek bij doorrekening financieel onhaalbaar. Tenminste, bij het gebruik van traditionele bouwmethodes. Tot Bruil opperde de gevel te maken van 3D geprint beton, met balkonplaten van ultrahogesterktebeton (UHSB) van Hicon. Er bestonden nog geen referentieprojecten en de techniek stond nog in de kinderschoenen. Toch gaf Helder Vastgoed BV de opdracht om de gevel in 3D geprint beton te maken. Een gedurfde zet van het bedrijf. “Den Helder is de meest gebombardeerde stad van Nederland. De stad werd tijdens de Tweede Wereldoorlog bestookt,” vertelt Ton op ’t Ende van Helder Vastgoed BV. “Veel woningen werden verwoest of gesloopt door de Duitsers, om ruimte te maken voor een vrij schootsveld. Na de oorlog was er sprake van woningnood. Vanaf de jaren vijftig is er veel gebouwd, voornamelijk in dezelfde stijl. De woningen zijn nu op leeftijd, en we staan voor de vraag wat we ermee gaan doen. Slopen en iets nieuws neerzetten, of de woningen een upgrade geven. Bij de Baskeweg hebben we voor het laatste gekozen. We willen voor elk project een unieke uitstraling.” Door te kiezen voor een 3D geprinte gevel is dat streven gelukt: nergens ter wereld is een dergelijke gevel gerealiseerd. 

Werkzaamheden

Bij de upgrading van de flats is overigens niet alleen een nieuwe gevel geplaatst. De balkons zijn vergroot, het glas is vervangen, de gevels zijn geïsoleerd, evenals de eerste verdiepingsvloer en het dak is compleet vervangen en hoogwaardig geïsoleerd. “De bewoners zijn blij met de energetische maatregelen en de grotere buitenruimte. Voorheen waren de balkons de smal om tegenover elkaar te kunnen zitten.” Nog een voordeel: tijdens de werkzaamheden hoefden bewoners hun huis niet uit. “De werkzaamheden vonden voornamelijk aan de buitenkant plaats. Natuurlijk gaat dat gepaard met hinder, maar het scheelt enorm dat mensen niet hoefden te verhuizen.” 

Grote variatie

De 3D beton geprinte elementen zijn door Bruil in een speciale fabriek vervaardigd. “We richten ons vooral op het printen van architectonisch beton,” vertelt Gerard van Engelenburg van Bruil. “Denk aan elementen voor de gevel of betonproducten voor in het landschap. Voor de gevel hebben we 1400 elementen geprint , met een grote variatie: in totaal gaat het om 250 verschillende elementen. Bij een traditionele bouwmethode is dat heel kostbaar om te maken; bij een 3D printer maakt deze variatie niet uit. Het printen van een element duurt zo’n drie tot vier uur. De balkons, gemaakt van ultrahogesterktebeton, zijn in het systeem gehangen. Dankzij de keuze voor UHSB kunnen de balkons slanker en lichter worden uitgevoerd.” 

Geslaagd project

Op ’t Ende is blij met het resultaat, al duurde de upgrade bij de eerste flat langer dan verwacht. “Logisch, dat weet je wanneer je werkt met een innovatieve werkwijze en materiaal.” Bij de tweede flat verliep de upgrade wel volgens planning. “Binnen een half jaar waren we klaar.” Wat Op ’t Ende betreft is het een geslaagd project. Wellicht gaan ze ook elders 3D beton toepassen, al wil men geen identieke gebouwen. “Het enige waar ik een beetje bezorgd over ben is de mogelijke vervuiling van de gevel.” Bruil heeft een speciale coating op het beton aangebracht, die aanhechting van vuil helpt voorkomen. “En daarnaast houden we er rekening mee dat we de gevel om de zoveel tijd schoon moeten maken, zeker aan de schaduwkant. Schoonmaken hoort bij het onderhoud, en is ook nodig bij andere materialen. Je ramen maak je immers ook om de zoveel tijd schoon.” 

Dossier 3D-Betonprinten