Bouwen kan niet zonder cement en beton!
In Nederland draagt beton ongeveer 1,5 % bij aan de totale door mensen veroorzaakte CO2-emissie. Wereldwijd dragen de productie van cement en beton 5 tot 10 % bij. Dit zijn forse percentages en het staat buiten kijf dat dit omlaag moet. Vaak wordt hierbij gedacht dat de oplossing moet worden gezocht in de toepassing van alternatieve materialen zoals hout. Dat is echter én volstrekt onmogelijk én levert geen milieuwinst op.
Bouw met beton, tijd voor de feiten
De forse emissies die samenhangen met de productie van cement en daarmee met beton zijn niet alleen het gevolg van de wijze van produceren, maar vooral van de enorme vraag naar beton. Beton is zó populair dat er wereldwijd meer beton wordt geproduceerd dan alle andere materialen bij elkaar. Zo wordt er jaarlijks ongeveer een kubieke kilometer kalksteen gewonnen voor de productie van cement en er is nog zesmaal zoveel gesteente nodig voor het toeslagmateriaal in beton.
Gelukkig is er aan stenen geen gebrek (in Nederland vooral zand en grind) en ook kalksteen is praktisch overal en onbeperkt beschikbaar. Kalksteen is overigens vrijwel volledig biologisch gevormd door skeletten van plankton en er wordt in de oceanen jaarlijks meer kalksteen gevormd door plankton (waarbij CO2 wordt vastgelegd) dan er voor de cementproductie wordt gewonnen. Vanwege de enorme vraag naar beton is grootschalige vervanging door andere bouwmaterialen vrijwel onmogelijk.
Gezien het enorme volume van cement en beton valt een bijdrage aan de door mensen veroorzaakte CO2-emissie van 5 tot 10 % eigenlijk nog mee, al moet dit percentage uiteraard omlaag. Wanneer we echter in plaats van beton een willekeurig ander bouwmateriaal met eenzelfde volume al zouden kunnen produceren, dan zou de CO2-emissie in veruit de meeste gevallen (fors) hoger zijn.
Beton heeft een lagere footprint dan hout
Beton heeft per kg materiaal een twee tot vier maal lagere CO2-footprint dan verlijmd gelamineerd hout 1). Natuurlijk is een vergelijking per kg materiaal niet fair voor een bouwwerk, maar uit studies blijkt dat ook bij de vergelijking op het niveau van een kantoor of appartementencomplex beton gelijk tot beter presteert dan hout 2). Daar komt bij dat in de gebruiksfase bij beton sprake is van een lager energieverbruik door de thermische massa. Alleen voor relatief kleine constructies zoals een enkel huis, waarbij niet verlijmd gelamineerd hout maar regulier constructiehout wordt gebruikt, kan hout voor wat betreft de milieukosten beperkt beter scoren dan beton. Dat voordeel wordt wel in de gebruiksfase teniet gedaan door het hogere energieverbruik.
Waarom is beton duurzamer dan hout?
Dat beton meestal milieuvriendelijker is dan hout komt voor velen als een verrassing. Bedenk echter dat bij de groei van een boom er weliswaar CO2 wordt vastgelegd, maar dat deze CO2 altijd onvermijdelijk op termijn weer wordt vrijgegeven. Hout wordt tenslotte uiteindelijk weer verbrand of het vergaat. Wat overblijft zijn de emissies die vrijkwamen bij het (vaak lange) transport en bij de productie van de toegepaste lijmen en de houten elementen. Bij LCA-analyses worden deze aspecten en het onderhoud meegenomen, waardoor een eerlijke vergelijking ontstaat.
Groene sprookje
Juist vanwege het enorme volume aan cement en beton én omdat er geen serieuze alternatieven zijn moet de industrie er alles aan doen om de CO2-emissie verder te verlagen. De leden van Betonhuis zetten dan ook vol in op verdere verduurzaming van hun producten. Initiatieven zoals het Betonakkoord kunnen daarbij helpen. Het zou goed zijn wanneer beleidsmakers en adviseurs daarin meedenken én oog houden voor de realiteit. Met groene sprookjes is niemand gediend.
Contactpersoon Betonhuis
Edwin Vermeulen, stuur een e-mail
1) Making Concrete Change, Johanna Lehne en Felix Preston, Chatham House Report, juni 2018
2) Energy and climate-efficient construction systems, Environmental assessment of various frame options for buildings in Brf. Viva, SP Technical Research Institute of Sweden, 2018