Cementvrije elementen in kademuur haven Rotterdam zijn volgende stap naar CO₂-vrij beton

Het Havenbedrijf Rotterdam maakt werkt van de duurzaamheidsdoelen door binnenkort een kademuur te plaatsen met elementen zonder cement. Hiermee reduceert het de CO₂-uitstoot ten opzichte van een kade-element van traditioneel beton met de helft. Onlangs werden bij betonbedrijf BMN De Klerk in Hardinxveld-Giessendam de eerste cementvrije kadedelen gestort. De plaatsing start in januari 2024, in april moet de kade helemaal klaar zijn.

,,Wij zijn samen met anderen tweeënhalf jaar bezig met het ontwikkelen van een geopolymeerbeton voor een maritieme omgeving”, zegt engineer Patrice Nederhorst, namens het Havenbedrijf Rotterdam betrokken bij het project. ,,Het toepassen van beton met cementvervangers past in de duurzaamheidsambities van het havenbedrijf.”

Meest kansrijk

De invulling daarvan begint volgens hem met het bekijken van de grootste kansen voor CO₂-reductie. ,,Binnen beton is geopolymeerbeton op dit moment de meest kansrijke optie, omdat je daar enorm veel CO₂-uitstoot kunt besparen”, zegt Nederhorst. ,,Ook op andere terreinen zijn we bezig, bijvoorbeeld door stenen te maken van baggerspecie.” Voor het betonmengsel kwam het Havenbedrijf Rotterdam terecht bij SQAPE en Jansen Beton. ,,Die partijen hebben een mengsel ontwikkeld op basis van hoogovenslakken en vliegas.” In de beginfase liet het Havenbedrijf Rotterdam laboratoriumtests uitvoeren om te kijken hoe het cementvrije beton zich in onder andere natte en zoute omstandigheden zou houden. ,,Er worden in een maritieme omgeving hoge eisen aan beton gesteld. Het moet goed bestand zijn tegen vorst, dooi, waterstandsverschillen en zout water. Het moet flink presteren.”

Proefstort

Daarna volgde in april 2023 een proefstort. ,,Daarbij kijk je hoe het uit de mixer komt, welke persoonlijke beschermingsmiddelen je nodig hebt, hoe het uithardt enzovoorts. Kortom: je bekijkt op grotere schaal of de laboratoriumtests kloppen. En dat bleek zo. Het was goed te storten en hardde nog iets sneller uit dan beton met cement. Dat betekent wel dat je wat sneller moet nabewerken.” De volgende stap was de daadwerkelijke productie van de kade-elementen, zoals die onlangs in Hardinxveld-Giessendam zijn gestort. Om te zien hoe de full scale elementen zich in weer en wind verhouden tot traditionele, worden ze naast elkaar geplaatst in de kademuur die aan de Tweede Petroleumhaven in Rotterdam verrijst.

Geen verrassingen verwacht

,,We gaan de elementen de komende jaren monitoren. Dat doen we onder andere door er regelmatig beton uit te boren en dat te analyseren”, zegt Nederhorst. ,,Dat doen we na één, twee, vijf en tien jaar. Gezien de resultaten van de laboratoriumtests en die van de proefopstelling verwacht ik geen verrassingen.” Volgens Nederhorst is cementloos beton op deze schaal in een omgeving met zout water nog niet eerder toegepast. ,,Het gaat nu om een licht-constructieve toepassing. De wanden vormen een schil om de stalen combiwand aan de waterkant. Ik verwacht dat we de komende jaren ook zwaardere constructieve toepassingen gaan zien, zoals in vloeren en wanden.” De kademuren zonder cement in de Petroleumhaven krijgen al snel een vervolg bij het Havenbedrijf in Rotterdam.

Iets duurder, geen probleem

Geopolymeerbeton is iets duurder, maar het Havenbedrijf Rotterdam vindt dat acceptabel. ,,Ten eerste vinden we het verschil erg meevallen en ten tweede wil je voldoen aan de ambitie om in 2030 de CO₂-uitstoot met de helft te verminderen”, zegt Nederhorst. Het is volgens hem belangrijk om als opdrachtgever over veel kennis te beschikken. ,,Anders laat je het helemaal aan de markt over, ook de risico’s. Door zelf te weten waar je het over hebt, kun je de risico’s beter inschatten.”  Bij het project in de Tweede Petroleumhaven zijn die risico’s trouwens voor het Havenbedrijf. Nederhorst: ,,Wij leveren zelf het beton aan de aannemer en die gaat ermee aan de slag.”

Rol als koploper

Het Havenbedrijf Rotterdam vindt het belangrijk om koploper te zijn op het gebied van verduurzaming. ,,Ontwikkelingen gaan sneller als je zelf ook daadwerkelijk stappen zet”, zegt Nederhorst. ,,Je ziet ook dat de markt reageert en aan de slag gaat met innovaties. Zo worden we benaderd door bedrijven die wat hebben ontwikkeld en ook op het onlangs gehouden Betonevent zie je dat die ontwikkelingen aan alle kanten vorm beginnen te krijgen.”

Vertel uw verhaal

Om de ambities van het Betonakkoord te behalen is, gekozen voor een ‘Koplopersaanpak’. Koplopers zijn die ketenpartners die met bewezen innovaties (via het Betoninnovatieloket) aan strengere milieueisen kunnen voldoen dan ‘het peloton’. Zij geven aan wat het peloton over een paar jaar ook moet kunnen toepassen.  Hoe werkt het in de praktijk? Bedrijven in de beton- en bouwsector kunnen binnen het innovatieprogramma kansrijke innovaties in de praktijk beproeven en laten valideren. Zij worden daarmee koplopers die aangeven wat in de markt mogelijk is. De duurzaamheidswinst die de koplopers weten te behalen, verheffen de opdrachtgevers binnen enkele jaren tot de standaard. 

Via de website van Betonhuis worden de koploperverhalen en de direct toepasbare kennis over de mogelijkheden en pluspunten van het toepassen van beton in gebouwen en constructies ontsloten. Kennis over bekende en wellicht minder bekende duurzame eigenschappen en prestaties van beton als bouwmateriaal. Een website om u verder op weg te helpen bij de daadwerkelijke toepassing van duurzaam beton in de praktijk. Ook geïnteresseerd? Neem contact op met Remco Kerkhoven, communicatie Betonhuis en Betonakkoord.