Miscanthus: het verjaagt ganzen, slaat CO₂ op en kan prima in beton
Rondom de start- en landingsbanen op Schiphol staan hele velden met olifantsgras (miscanthus). Het snelgroeiende gewas is bedoeld om ganzen weg te houden, maar ondertussen slaat het ook heel veel CO₂ op. Uiteindelijk wordt dat CO₂ ook vastgelegd in beton, want het olifantsgras is uitstekend geschikt als toeslagmateriaal.
,,Zo sla je CO₂ blijvend op”, zegt coördinator productinnovatie en duurzaamheid Geert Morssinkhof van de Morssinkhof Groep. ,,Als je olifantsgras maait en je laat het liggen, gaat het verrotten en komt de opgeslagen CO₂ weer in de lucht. Door het te gebruiken in beton voorkom je dat. Je slaat het voor lange tijd op. Na de levensduur van het product kun je het beton recyclen en ook dan blijft de CO₂ opgeslagen.” De eerste stappen werden zo’n zeven jaar geleden door het Hengelose bedrijf gezet. ,,Jaap Schotanus van Bio Bound kwam bij ons met de vraag of wij het materiaal in onze betonproducten zouden kunnen verwerken”, zegt Morssinkhof.
Reststoffen zijn soms nieuwe grondstoffen
Er komen volgens hem regelmatig aanbieders van reststoffen langs om te informeren naar de mogelijkheden om die materialen te gebruiken in beton. ,,Dan bekijken we eerst of het schoon genoeg is om toe te passen”, zegt de coördinator productinnovatie en duurzaamheid. ,,Valt het binnen de normen en is het Arbotechnisch ook te verwerken? Zo hebben we ook weleens partijen die met reststoffen uit de rioolzuivering komen. Het droge materiaal leek dan nog bruikbaar, maar op het moment dat je een mengsel gaat maken, was de stank niet te harden. Dat is dan niet geschikt om medewerkers aan bloot te stellen.” Olifantsgras bleek dat wel te zijn, al was dat niet meteen duidelijk. Omdat het aangeleverde materiaal niet de juiste grootte had, kon het niet goed verwerkt worden. ,,Daarna is het twee jaar stil geworden en ontwikkelde Bio Bound ondertussen door. Vervolgens kwamen we weer met elkaar in contact. Toen bleek dat ze het op een andere manier konden aanleveren en was het wel geschikt.”
Innovatiecertificaat
De proeven met de nieuwe samenstelling pakten goed uit, waarna de Twentse producent van trottoirbanden, tegels, grasbetontegels, straatstenen en diverse andere producten voor de inrichting van de openbare ruimte een Kiwa innovatiecertificaat aanvroeg en kreeg. Door het certificaat is de kwaliteitsclaim van een product of dienst herleidbaar en te demonstreren. Het certificaat kan een uitkomst bieden om kwaliteit of innovatie aan te tonen. Bijvoorbeeld voor producten of diensten waar geen bestaande norm voor is. Martijn Olde Samson, productmanager bij Morssinkhof Infra, wijst erop dat in de nieuwe producten niet alleen CO₂ langdurig opgeslagen wordt. ,,Maar omdat het een restproduct is van olifantsgras dat voor andere doeleinden wordt gebruikt, claim je ook geen landbouwgrond. Het wordt niet speciaal voor de toepassing in beton geteeld.”
Regelmatig overleg
Volgens Geert Morssinkhof staat het bedrijf open voor veel duurzame ontwikkelingen op zowel proces- als projectniveau. ,,We zijn gemiddeld met vijftien tot twintig projecten bezig op dat gebied.” Om de voortgang te stroomlijnen heeft de onderneming twee jaar geleden een innovatieoverleg in het leven geroepen. ,,Eerder waren we daar ook wel mee bezig, maar op een lost-vast basis. Nu hebben we er meer structuur in aangebracht. Door dat te doen voorkom je ook dat ontwikkelingen langere tijd blijven hangen, zoals destijds met de toepassing van olifantsgras is gebeurd. Nu zou dat op de agenda blijven staan. Met dat overleg willen we de ontwikkelingen versnellen. De drive moet erin blijven.”
Potjes op het vuur
Martijn vult aan: ,,Er staan nu zo’n vijftien tot twintig potjes op het vuur. Er kookt er altijd wel eentje, anderen halen we voortijdig eraf, omdat het niet warm wordt.” Geert: ,,Er zit altijd wel één hele goede innovatie bij, twee aardige, maar de rest blijkt het bij nader inzien toch niet te zijn, al is dat voor mensen die ermee kwamen soms best moeilijk. Maar als na een half jaar of een jaar blijkt dat het toch niet kansrijk is, dan moet je ermee stoppen. Los daarvan zijn de ontwikkelingen die de markt niet halen ook heel waardevol en bijzonder leerzaam.” In het beton zit behalve olifantsgras ook betonpuingranulaat en cement dat is geproduceerd met een lagere CO₂-uitstoot. ,,De vraag naar het product stijgt wel, maar heel veel opdrachtgevers kiezen nog voor standaard beton. We zijn er nog niet. Misschien dat er rond 2030 een omslagpunt is en de meerderheid van de opdrachtgevers het voorschrijft.” Een van de opdrachtgevers die het wel heeft voorgeschreven is gevestigd vlakbij de grond waar het gemaaide en in beton verwerkte olifantsgras stond: Schiphol. Op Schiphol Trade Park liggen op drie plekken de nieuwe tegels en stenen. CO₂ opgeslagen op de plek waar het is uitgestoten èn opgevangen.
