‘Alledaags’ beton in de hoofdrol
Beton grijs en saai? Dat gaat allang niet meer op. Naast beton in allerlei kleuren, kan er veel meer met het materiaal. Reliëfs, structuren of teksten: het beton in onze buitenruimte spreekt. Deze mogelijkheden worden meer en meer ontdekt door opdrachtgevers. Door te kiezen voor speciaal ontworpen betonproducten, geven ze een wijk of straat iets eigens mee. Zo krijgen producten die vroeger vooral functioneel waren, nu ook een esthetische functie. Een voorbeeld is te vinden in Apeldoorn: daar zijn keerwanden voor de nieuwbouwwijk Haven Centrum speciaal voor de wijk ontworpen en geproduceerd door Kemper uit Tilburg.
Keerwanden hebben verschillende functies: ze moeten veelal grond of water keren. Ook worden ze toegepast bij boerenbedrijven, bijvoorbeeld als mestopslag. In deze gevallen gaat het om de standaard maat, sterkte en kleur. In de Kayersbeekhof zijn ze echter verre van standaard.
Dat betekent niet dat de wanden een puur esthetische functie hebben. Naast het verfraaien van de wijk, geven ze vorm aan de omgelegde Kayersbeek in Haven Centrum. De beek wordt alleen door regenwater gevuld en staat dus vaak droog. Het regenwater stroomt van de bestrating af naar de beek, die daarmee fungeert als wadi: een soort opslagplaats van water waardoor de natuurlijke omgeving van de
beek groen blijft. “De wanden zijn antracietgrijs en met 40 centimeter zijn ze veel dikker dan onze reguliere keerwanden,” aldus Harm van der
Doelen van het betonbedrijf. “Bovendien zijn ze voorzien van een bijzonder reliëf: op de wanden zijn lisdodden, een soort riet, als motief aangebracht.” In de wanden zijn tevens uitsparingen of ‘waterenvelopjes’ gemaakt. Hierdoor sijpelt het water van de straat in de wadi. Ook zijn blusleidingen geïntegreerd in de keerwand. “Meestal wordt een buis op een muur aangebracht. In deze keerwand komen uitsparingen voor
de blusbuis, afgedekt met een metalen kastje,” aldus Van der Doelen.
Het ontwerp voor de wanden komt van Jan Albert van Buuren en Dordi de Groot van het Ingenieursbureau van de gemeente Apeldoorn. “De lisdodden en uitsparingen zorgen voor een verfijning in de anders vrij massieve wand,” aldus Van Buuren. “De decoratie past prima op deze plek: de wanden vormen immers een begrenzing van een beek. Ook op andere plekken dienen de keerwanden meerdere doelen. Even verderop, bij Hogeschool Saxion, vervullen de wanden tevens de functie van zitmeubel.”
Voor de wanden is gebruik gemaakt van speciaal vervaardigde houten mallen. “In de bekisting zijn rubbermatten gelegd met
daarin in het negatief de patronen,” aldus Van der Doelen. “Naast de lisdodden zijn ook straatnamen op de wanden aangebracht. Vooral de lisdodden zijn delicaat: met de dunne stengels was het even afwachten hoe het resultaat eruit zou komen te zien. Het eerste element was
daarom tevens een proefstuk. Dankzij de voortschrijdende techniek wordt het steeds makkelijker om dit soort ingewikkelde patronen in de rubberen structuurmatten te krijgen. Met behulp van een computer wordt een 3D ontwerp gemaakt voor de matten. Daarmee zijn bijna alle vormen mogelijk.”
Vanwege het gewicht van de wanden moest de werkwijze worden aangepast. “De hijsvoorzieningen komen normaliter
altijd op dezelfde plaats. Bij deze dikkere wanden ligt het zwaartepunt echter op een andere plek. Een constructeur heeft berekend waar de hijsvoorzieningen moesten komen.”
Het betonbedrijf krijgt steeds vaker opdracht voor bijzondere keerwanden. “Vroeger werden de wanden puur gezien als grond- of waterkerende elementen. Het ging om de functie, niet om het uiterlijk. Dat laatste wordt steeds belangrijker, vooral
in woonwijken. We krijgen vaker vragen vanuit de markt voor speciale ontwerpen. Op die vraag spelen we graag in. Met de mogelijkheden aan kleuren en structuren is de sky the limit. Zo wordt alledaags beton bijzonder.”
Meer informatie: www.kemper.nl