Constructie en esthetiek versterken elkaar bij Singeltoren in Leiden

De Singeltoren en Silotoren vormen met hun 13 en 14 bouwlagen de hogere gebouwen binnen De Meelfabriek, een 55.000 vierkante meter groot herontwikkelingsproject in het centrum van Leiden, prachtig gelegen aan de oostelijke Singelrand. “Een mooie ontwikkeling, een mooie locatie en ook een mooie prefab betonconstructie,” zo vat Joost Velthorst, technisch commercieel manager van HCI Betonindustrie, het samen. “Neem de lange prefab betonnen kolommen die aan de buitenzijde van de gevel van de recent opgeleverde Singeltoren niet alleen de dragende constructie vormen, maar tegelijkertijd ook voor de verticale slanke belijning van het appartementengebouw zorgen. Diezelfde bijzondere wijze van constructie, waarbij de vloeren met speciale Isokorf-verbindingen aan de kolommen worden gehangen, wordt ook toegepast bij de Silotoren waarvoor een niet-monumentaal silogebouw momenteel wordt gesloopt. Die toren komt op de oude fundering die zo wordt hergebruikt.”  

Het industriële complex De Meelfabriek telt ruim een dozijn historische gebouwen. In 1988 hebben de gebouwen hun functie voor N.V. Meelfabrieken 'De Sleutels' verloren, na de oorlog een tijd lang de grootste meelfabriek van Nederland. Van der Wiel Groep uit Noordwijk heeft het complex in eigendom verworven. Ab van der Wiel zag de kansen voor herontwikkeling van de gebouwen, waar binnen de gemeente Leiden in eerste instantie de gedachte van sloop en nieuwbouw heerste. Nadat in 2001 de Rijksmonumentale status aan het complex was toegekend, op twee gebouwen uit 1955 en 1960 na, waren volledige sloop t.b.v. nieuwbouw definitief verleden tijd en werd de herontwikkeling opgepakt. 

Architectuur eert industriële verleden

Een eerste masterplan werd door de Zwitserse architect Peter Zumthor gemaakt. Met een compositie van 12 gebouwen, met een scala aan woon-, werk- en verblijfsfuncties. Studio Akkerhuis voert thans de regie over het masterplan en werkt de onderdelen uit, met oog voor het monumentale karakter van de bestaande gebouwen. Ook de nieuwbouw sluit aan op het industriële verleden, onder andere in vorm en materiaalgebruik met (prefab) beton, staal en glas. De monumentale gebouwen die worden gerenoveerd en getransformeerd, zijn o.a. het Molengebouw, Riffellokaal, Directiekantoor, Poortgebouw, Silogebouwen, Meelpakhuis, Ketelhuis en Schoonmakerij. Nieuw zijn twee appartementengebouwen voor studenten voor DUWO, de Singeltoren en Silotoren en parkeergarage, die ruimte biedt aan 300 parkeerplaatsen voor de bewoners en bezoekers, zodat buitenterreinen voor verblijf kunnen worden ingericht. 
 

Constructieve prefab kolommen buiten de gevel

HCI heeft in de eerste fase prefab betonelementen geleverd voor de twee DUWO woongebouwen, parkeergarage en terreininrichting. Voor DUWO ging het onder andere om prefab betonnen portalen die fabrieksmatig werden voorzien van ingestorte steenstrips. Splinter Architecten had voor die gebouwen een bakstenen uiterlijk ontworpen, mede om aan te sluiten bij de karakteristieken van de binnenstad, waaraan deze woninggebouwen grenzen.  De nieuw gebouwde Singeltoren ligt aan de zuidzijde van het terrein. Studio Akkerhuis heeft het ontwerp gemaakt voor een appartementencomplex met 32 woningen, dat qua opbouw bestaat uit drie bouwvolumes met als hoogste deel 13 bouwlagen. Door de driedeling krijgen de torens van dit complex een slanke verschijningsvorm. Het nadrukkelijk aanwezige beton contrasteert fraai met de bakstenen gebouwen elders op het terrein. Velthorst: “Het slanke beeld wordt extra benadrukt door de constructie met lange prefab betonkolommen die buiten de gevel zijn geplaatst. Ze zijn slechts 250 x 370 mm dik en lopen over twee verdiepingen door. Zo krijg je een verticaal stramien wat de woontorens een herkenbare en eerlijke architectuur geeft. Eerlijk in de zin dat je ziet hoe de constructie eruitziet.”

Vloeren hangen aan kolommen

Het is een niet-alledaagse constructieve oplossing om de dragende kolommen buiten de gevel te plaatsen. Daarachter worden de gevelelementen geplaatst. “We hebben met Van der Wiel Bouw, Pieters Bouwtechniek en Schöck uitgedokterd hoe we bijvoorbeeld de betonvloeren aan deze kolommen konden hangen. De betonvloeren zijn breedplaatvloeren met een druklaag. Er zijn speciale Isokorf-verbindingen ontwikkeld om de vloeren aan de kolommen te verankeren. Je moet wel goede positie in deze kolommen met geringe doorsnede vinden voor de verankering; veel plek is er niet in slanke kolommen. Overigens hebben de kolommen kaarsrechte hoeken om het lijnenspel te accentueren. Omdat het om zichtbeton gaat, is het oppervlak strak afgewerkt en is 3% titaandioxide toegevoegd om ze licht van kleur te maken.”

Hoge kwaliteit, comfort, duurzaamheid

Ook de prefab betonnen balkons worden met Isokorf-verbindingen aan de vloeren gehangen, precies tussen twee kolommen in. Door fabrieksmatig in de balkons profielen voor de glasbalustrade mee te storten, krijgen de bewoners een fraaie, ruimtelijke balkonomranding, met alleen een rubberrand tussen glas en vloer. Velthorst: “Je ziet aan al dit soort detailleringen dat Van der Wiel inzet op hoge kwaliteit, comfort en duurzaamheid. Zo zijn alle gevels, daken en vloeren goed geïsoleerd en zijn de gevelkozijnen voorzien van dubbele en soms driedubbele beglazing en is er veel aandacht geschonken aan geluidisolatie tussen de woningen.” 

Mix aan functies

De constructie buiten de gevel gaat ook gelden voor de Silotoren, waarvoor HCI nu de engineering en productie uitwerkt. “We gaan na de bouwvakvakantie hiervoor de kolommen, trappen en gevelbanden produceren, dezelfde elementen die we ook voor de Singeltoren hebben vervaardigd. De dragende kolommen in de buitengevel zullen een wat grovere structuur krijgen dan die bij de Singeltoren. Het gaat hier om één gebouwvolume, met 14 bouwlagen. De woontorens hebben hun eigen plek in deze stedenbouwkundige ontwikkeling, maar alle gebouwen samen zorgen in hun ensemble voor een mix van authentiek en nieuw, van laag en hoog en van rustig wonen en bedrijvigheid. Dit wordt een heel aantrekkelijk stedelijk gebied in hartje Leiden.” 

Informatie: www.demeelfabriek.nl