‘Look & feel’ in Mall of the Netherlands

The next level van shoppen. Dat gaat het winkelende publiek ondervinden in Mall of the Netherlands. Het winkelcentrum in Leidschendam wordt gemoderniseerd, uitgebreid en gaat onderdak bieden aan nieuwe winkel- en entertainconcepten. “Het wordt een dagje beleving,” stelt ing. Mark Ohm, senior architectural engineer van MVSA Architects. “Een ware publiekstrekker. En het bijzondere is dat de buitengevel letterlijk en figuurlijk dat publiek naar binnen trekt. De zeer bijzondere gevel van witte prefab betonelementen wordt als een voile rond het winkelcentrum gedrapeerd. Op plekken zoals de entrees plooit dit ‘witte laken’ tot opzichtige volumes en luifels. De gevel zorgt er ook voor dat het complex van bestaande en nieuwbouwdelen tot één geheel wordt samengesmolten. Eén vloeiend gebaar.”

Prefab betonnen voilegevel als op opmaat naar ware winkelbeleving

Het winkelcentrum Leidsenhage dateert uit 1974 met een uitbreiding in 1998. Eigenaar Unibail-Rodamco-Westfield besloot tot een upgrading
en metamorfose. Met als referentieproject onder andere Mall of Scandinavia in Stockholm dat binnen tien maanden na de opening bijna 12 miljoen bezoekers mocht noteren. Het bewijs dat een vernieuwende aanpak in combinatie met hoogwaardige architectuur tot succes leidt. Mark Ohm: “Het getuigt van visie en durf dat je als opdrachtgever in de economische crisis met zo’n ambitieuze ingreep voor een bestaand winkelcentrum komt en dit ook doorzet. Met een hoog kwaliteitsniveau en chique voorzieningen, zoals toiletten op hotelniveau en met een aansprekende architectuur qua interieur en exterieur. Wij hebben als MVSA via een prijsvraag deze opdracht in de wacht weten te slepen. In ons ontwerp zijn we uitgegaan van het gevoel dat je beslist in dit winkelcentrum moet zijn, omdat het een geweldige beleving biedt. Dat geldt zowel voor binnen als buiten. Binnen hebben wij gekozen voor een fraaie, enigszins rustige uitstraling om alle winkels - die binnen de gevels een eigen sfeer hebben - harmonieus met elkaar te verbinden. Buiten is gekozen voor een zeer opvallende gevel. Mensen moeten van verre zien dat hier echt wat gebeurt. Vandaar de zeer expressieve gevel van liefst 1,3 kilometer lengte rondom het hele complex. Wulpse prefab  betonelementen vormen een golvende gevel van 8,8 tot 22,5 meter hoogte en waaieren op enkele plekken uit tot imposante luifels. De voormalige gevelelementen in grindbeton maken plaats voor een gevel met enorme aantrekkingskracht.”
 

Grootste bouwput van Nederland

Recent zijn de eerste gevelelementen gemonteerd. Begonnen is bij het deel Fresh!, een bijzondere foodmarkt die de deuren al heeft kunnen openen. Vervolgens gaat de gevel rondom het complex, dat nog volop in aanbouw is. Mark Ohm legt uit: “We gaan naar een forse uitbreiding van het winkelcentrum naar zo’n 200.000 m2 bruto vloeroppervlakte. Sommige bestaande delen blijven gehandhaafd. Een aanpalend kantoorgebouw is gesloopt en biedt samen met een groot parkeerterrein ruimte voor een forse uitbreiding, inclusief parkeermogelijkheden voor bijna 4.000 auto’s, waarvan er een kleine 1.300 in een parkeerkelder kunnen. Dit is wat single bouwprojecten betreft de grootste bouwput van Nederland.” 

Behalve de gigantische omvang maakt ook het in gebruik blijven van de aanwezige winkels het project uitdagend. “Het is voor alle bouwbetrokkenen een enorme puzzel. Gelukkig kon onze opdrachtgever in de leegstaande V&D tijdelijke winkelruimte creëren. Dat schept ruimte om delen te verbouwen. Er is een deel Noord (volledige nieuwbouw) en een deel Zuid (vooral renovatie met enige nieuwbouw).
Beide delen zijn door Ballast Nedam ter hand genomen. Deel Zuid is al bijna helemaal uitgevoerd, deel Noord heeft onderdelen waarvan de engineering nog in volle gang is. Aan de aannemer hebben we enige ruimte gegeven voor eigen inbreng in het uitvoeringsproces. Als hij bijvoorbeeld constructies van in situ beton naar prefab beton wil omzetten of omgekeerd, dan kan dat, mits de esthetische kwaliteit
aan onze eisen voldoet. Je praat in elk geval over grote hoeveelheden beton. Voor de vloeren is alleen al 117.000 m2 prefab systeemvloer nodig. Als je de betonnen gevelelementen gladstrijkt, praat je over 9.300 m2 prefab beton.”

Mock-up toont kwaliteit Fabrikant van de prefab gevelelementen is mbX, gespecialiseerd in het produceren van betonelementen met complexe geometrie. Mark Ohm: “Er waren vijf à zes verschillende gevelbouwers die kans maakten op de opdracht en vier daarvan hebben daarbij contact gelegd met deze fabrikant. mbX bouwt de voile-façade in opdracht en onder de vlag van gevelbouwer TGM, die in opdracht van Ballast Nedam opereert. Ook zelf zijn wij als MVSA Architects vroegtijdig in het proces met mbX gaan praten - die wij al kenden van de gevelelementen voor ons project Kromhoutkazerne - om te kijken of onze vormentaal van de gevel in prefab beton mogelijk was. Overigens is in het voortraject ook gekeken naar andere materialen. Uiteindelijk ging het tussen composiet of beton. We hebben van beide materialen een proefstuk laten maken en dit op kantoor gelegd en ook de opdrachtgever heeft het beoordeeld. Een fysieke look & feel als test.

Daarbij bleek composiet te plasticachtig over te komen en voelde het beton direct goed aan. Toen de keuze was gemaakt, is in Bergen op Zoom een grote mock-up gemaakt, met daarin alle basisrondingen van de gevel. Ruim een jaar lang is deze mock-up beoordeeld op allerlei facetten. Blijft de kleur mooi wit, is de gevel met de hand goed schoon te maken, werkt de anti-graffiti coating op de voorzijde en het hydrofoberen aan de achterzijde, is de voeg van 2 cm het beste voor wat millimeters speelruimte bij het monteren zonder dat het esthetisch opvalt, werkt de sparing in de voeg zodat een propje papier of kauwgom naar beneden valt, is de positie van de naden van de 4 meter lange panelen zodanig uitgedokterd dat ze niet ‘vals’ boven elkaar lijken te vallen? Werkelijk alles is in de mock-up onderzocht.” 

Datzelfde geldt voor de afwatering. “De bovenste plooi steekt over de dakrand en het hemelwater watert via het dak af. De plooien van de elementen zijn omgekeerd gepotdekseld: boven steken die elementen verder uit dan beneden. Gevolg is dat er weinig vervuilend regenwater direct langs de gevel sijpelt. De elementen komen ook vrij van het maaiveld te hangen om extra vervuiling te voorkomen. Er is samen met de gevelbouwer TGM en mbX bovendien een compleet geveldocument opgesteld voor productie, kwaliteit, wijze voor monteren, instandhouding, reparatie et cetera. In feite is voor de bevestiging een simpel haaksysteem ontwikkeld, inclusief een slim dieptestelsysteem. Het lijkt min of meer op decorbouw. De achterwandconstructie is wind- en waterdicht en de prefab betonelementen worden ervoor gemonteerd. In combinatie met een vliesgevel voor de open delen en een aluminium beplating met patroon voor de dichte delen, voorzien van verticale lamellen in drie tinten brons, is het totaal een unieke gevel. Een gevel die ontworpen is in nauwe betrokkenheid van de hele board van Unibail-Rodamco-Westfield uit Parijs. Erlangs lopen wordt een spectaculaire beleving.”

Samenwerken

De montage van het eerste bouwdeel vindt - net als veel inhijswerkzaamheden - in de avond en nacht plaats, om de overlast voor het  winkelend publiek te minimaliseren. Dan kan ook de stroom van de bovenleiding van de tramlijn af. “Bij zo’n complex en grootschalig project, waarbij het winkelend publiek zo ongestoord mogelijk zijn aankopen moet kunnen blijven doen, is uitstekende samenwerking tussen alle bouwpartijen van cruciaal belang.” Vanaf 1e helft 2020, wanneer Mall of the Netherlands helemaal klaar zal zijn, kun je niet meer spreken van ‘boodschappen doen’. Met een uniek belevingsconcept met gevarieerd winkelaanbod, flagshipstores, een designer gallery, de Fresh! foodmarkt, een dining experience, een innovatieve sportbar, horecavoorzieningen, een bioscoop, uitstekende aanrijdbaarheid en gratis parkeerplaatsen wordt het een feest voor de consument. Mark Ohm: “Het verloopt thans prima voor alle bouwbetrokkenen, ondanks de uitdagingen waar wij elke dag voor komen te staan. De timing is perfect en het project is gedurfd, vooruitstrevend en aantrekkelijk. Het is een voor Nederland ongekend niveau van winkelbeleving en het wordt ook de nieuwe internationale benchmark voor dit soort winkelcentra.”
De vernieuwing van Leidsenhage kunt u volgen op www.leidsenhagevernieuwt.nl.