Verwantschap en verschil typeren De Groene Kaap

Een gebouwenensemble met een ‘WOW-factor’. Dat wordt De Groene Kaap in Rotterdam. Waar de gebouwen een stoer exterieur met  metselwerk in combinatie met witte prefab betonnen accenten hebben, is een weelderige groene binnenwereld toegevoegd. De bewoners én bezoekers kunnen hier in de binnentuinen wandelen. De route loopt door poorten en over bruggen via de gebouwen. “Crux is dat de losse gebouwen zo met elkaar zijn verbonden dat een dierbare buurt ontstaat. Zo dierbaar, dat dit stedenbouwkundige plan ook duurzaam is.”

Architect Koos Kok van bureau MASSA beschouwt De Groene Kaap als een duurzaam project. Niet zozeer omdat het aan alle regeltjes rond EPC en isolatie voldoet, maar omdat er een gebouw ontstaat dat na verloop van tijd nog steeds hooggewaardeerd wordt en waarvoor men de moeite neemt om alle kwaliteiten te koesteren. Kwaliteiten die uiteenlopen van een divers woonprogramma van 1½ tot 6 kamerwoningen
voor een divers stedelijk publiek, een harmonieuze combinatie van wonen, groen, parkeren en commerciële ruimten, een buurt waar ‘ontmoeten’
centraal staat, een fraaie uitstraling met oog voor detail en een hoogwaardig materiaalgebruik. “Duurzaamheid is inmiddels op veel plekken een wat versleten ambitie, die plichtmatig aan het programma van eisen wordt toegevoegd. Het gaat ons erom hoe een project in het leven staat, hoe het veroudert, hoe het wordt gebruikt en hoe het wordt gewaardeerd over 30 jaar. Dat is duurzaamheid,” aldus Kok.

Hofjes
De vier gebouwdelen met plinten en vijf woontorens zijn fysiek met elkaar verbonden. Bovenop een parkeergarage zijn 450 woningen in verschillende coulissen gecreëerd, in een variëteit aan leefwerelden voorzien van Hollandse hofjes, grote binnentuinen, pleinen en bruggen. Overal is ruimte voor ontmoeting. Daarbij is ‘gespeeld’ met het maaiveld, dat soms is opgetild op extra parkeerlagen. “Anders komt zo’n
binnentuin veel te diep te liggen voor de omliggende woningen. We hebben bijna 200 woningen per hectare op een leefbare manier gerangschikt. Een groot deel bestaat uit huurwoningen, met name in de hoogbouw. De woningen aan de Maaszijde zijn koopwoningen.”

Stoer en toch verfijnd 
De gemeente eiste binnen de stedenbouwkundige kaders van het gebied ‘de Pols’ op Katendrecht dat er stoere havengebouwen zouden verrijzen, met een beeld waarin het industriële verleden van de wijk herkenbaar zou blijven. Kok: “In elk geval geen typische woningbouwcomplexen. Wij hebben het stoere havenkarakter ingebracht door bijvoorbeeld bij gebouw 1 kenmerkende witte prefab
betonnen kaders rond het metselwerk te ontwerpen. Over twee verdiepingen, zodat je die maat van industriële gebouwen benadrukt. Ook de raamopeningen overspannen steeds twee of soms drie woonlagen. In eerste instantie mochten er geen balkons komen, maar door die ook over twee verdiepingen in dat stramien te plaatsen en ook te laten verspringen hebben we meer ruimte en licht rondom die balkons gecreërd. De balkons met hun witte balkonplaat ontspringen daarbij qua maatvoering precies in dat raster. Zo loopt het stramien mooi door. Bij de andere gebouwen hebben wij dezelfde industriële maat in het metselwerk geaccentueerd, onder andere door grote vlakken aan te brengen en
onderscheidende metselwerk.” Opdrachtgever is Stebru Transformatie. Stebru Bouw realiseert het project waarbij er momenteel wordt gebouwd op het parkeerdek. In eerste instantie zou de ruwbouw van gebouw 1 grotendeels in situ worden opgetrokken, maar dit is later omgezet naar prefab sandwichgevelpanelen. “Een volgende keer overweeg ik om dan meer met het metselwerk te doen, want het is heel makkelijk om in zo’n paneel in de fabriek patronen van metselwerk aan te brengen. Dat is het mooie van prefab beton. Maar het beeld van de
witte kaders en donkere baksteen dat er nu komt, is op zichzelf al krachtig genoeg. Het hoeft ook niet ‘over the top’ te worden.”

Gekreukeld papier in prefab beton
Dat neemt niet weg dat bureau Massa in de andere gebouwen van De Groene Kaap het witte prefab beton van gebouw 1 laat terugkeren in een zeer opvallende rol. “We hebben bijvoorbeeld grote poorten en een extra hoge plint ontworpen van prefab beton in Egyptisch wit, Met een
bijzonder oppervlak van gekreukeld papier. Dat geeft de poorten en plinten straks een heel eigen signatuur. Het mooie is ook dat de vier gebouwen niet alleen qua stedenbouwkundige opzet onderling zijn verbonden, maar dat je dit ook terugziet in de uitstraling en het materiaalgebruik van de gebouwen. Ze zijn verwant en toch ook verschillend.” Koos Kok besluit: “Je hoort alom de ambitie duurzaamheid en dan gaat het soms om woningbouwprojecten die weliswaar perfect geïsoleerd zijn en een lage energierekening hebben, maar waar kraak noch smaak aan zit. Waar is dan de duurzaamheid als die woningen over 30 jaar worden ingewisseld voor nieuwbouw? Hier gaat het in wezen
om alledaagse, goede woningen, maar wel in een setting waarover is nagedacht, zodat deze nieuwe stadsbuurt toekomstbestendig is. Wij hebben ons best gedaan voor de stad.”