Architectuur en prefab beton van de buitencategorie

“We hebben dingen gedaan die nog niet eerder zijn vertoond.” Zo omschrijven Paul Spaargaren en Gert van Drie de realisatie van The George en The Gustav aan de Amsterdamse Zuidas. Er klonk ‘oei’ als eerste reactie toen zij de schetsontwerpen zagen, niet omdat ze schrokken van de complexiteit, maar omdat het zulke mooie gebouwen zijn. Met name The George is qua architectuur zeer bijzonder. NRC omschreef het als ‘een joyeus, feestelijk gebouw, het eerste goede gebouw op de Amsterdamse Zuidas’.

De twee gebouwen van The Gustav doen er nauwelijks voor onder qua architectuur, luxe en groene karakter. Gert van Drie, manager commercie Vebo beton & staal: “Dit was wat anders dan doosjes bouwen.” Paul Spaargaren, senior projectleider Speciale Projecten BAM Wonen: “De uitvoering van zulke gebouwen kan alleen als je samen technische oplossingen vindt om de architectuur in ere te houden, maar de uitvoering produceerbaar en betaalbaar te maken. Dat is via veel overleg en engineering gelukt.”

Bijna alles te maken in beton

“Architecten mogen wat ons betreft uiterst creatief blijven ontwerpen, al maken ze Gaudi-achtige ontwerpen. In een combinatie van in situ en prefab beton is bijna alles te maken,” verzekert Van Drie. “Het is aan technici en makers om mee te bewegen met die architectuur en zaken op te lossen. Maar de ruimte van de kant van de architect moet er wel zijn.” Spaargaren haakt in: “Bij deze woongebouwen van Dok Architecten (The George) en KCAP Architects&Planners (The Gustav) hebben wij veel kunnen veranderen binnen de gebouwontwerpen, zonder de architectonische beleving aan te tasten. Neem de prefab portalen voor The George die in één stuk waren getekend, 9 meter hoog. Die hebben wij als BAM samen met Vebo in 3 x 3 prefab betonelementen kunnen omzetten, met uiteraard oog voor details als vrijwel onzichtbare naden. Het is één voorbeeld, maar zo moesten wij oplossingen vinden voor opvangconstructies voor het markante metselwerk, plantenbakken in de gevels, organische gevormde bankjes op het dakterras, wateropvangbakken op dat dakterras en afbeeldingen van guldenbiljetten als de vuurtoren, snip en zonnebloem in driedimensionale prefab betonelementen op de tuinmuren.”

Verticale tuinen

Van Drie vervolgt: “We hebben gestoeid over allerlei oplossingen. Bij The Gustav vooral over de ver uitkragende balkons en bij The George over een reeks al dan niet constructieve uitdagingen.” De voet van dit gebouw krult namelijk omhoog als de rok van een opwaaiende zomerjurk, zoals Dok Architecten het zelf omschrijft. Die zuidzijde kent een stapeling van royale balkons en door vertical gardening toe te passen, maakt een grote hoeveelheid planten en bomen onderdeel uit van deze glazen zuidgevel. Vandaar de toevoeging van prefab betonnen plantenbakken aan de balkons. “We hebben overlegd met het hovenierbedrijf en inmiddels hebben we ook zelf een soort groene vingers gekregen. Want je wilt niet dat het water uit die plantenbakken langs de gevel loopt of op het terras van de onderburen eindigt. Dit is allemaal in de detaillering van de prefab elementen opgelost.”

De andere gebouwzijde wordt gekenmerkt door een reliëf van geglazuurde bakstenen, een markante gevel met een knipoog naar de Amsterdamse school. Het metselwerk bestaat uit pixels met verschillende kleuren geglazuurde baksteen, met 53 verschillende modellen in 5 verschillende kleuren. Het metselwerk in de zijgevels loopt aan de onderzijde schuin omhoog. Hierdoor moet het metselwerk door een geveldrager worden opgevangen. Dit geldt ook voor de prefab betonlatei, beplakt met steenstrips, die onder de geveldrager hangt. Verder zijn steunen technisch ontwikkeld om het metselwerk van het schuin oplopende deel in de achtergevel van het gebouw en de halve maanvorm ter hoogte van de dakrand op te vangen. Zo is de rollaag verankerd tegen het afwaaien en kan de veiligheid worden gewaarborgd.

Gestort beton en prefab beton

De drie woongebouwen met in totaal 191 koopappartementen staan op een tweelaagse parkeerkelder die grotendeels in het werk is gestort. Waar de ruwbouw van The Gustav vervolgens voor een groot deel in prefab beton is opgetrokken, is bij The George gekozen voor een combinatie van in het werk gestort en prefab beton. Paul Spaargaren legt uit: “Dit gebouw is met zijn extreem uitkragende balkons zo complex dat we voor in het werk gestorte wanden en breedplaatvloeren hebben gekozen. Zo konden wij de balkons makkelijker verankeren. Ook bij dit gebouw is sprake van een grote hoeveelheid constructief prefab beton zoals balkons, liftschachten, trappen, gevelopvang, lateien etc. Maar ook voor niet-constructieve elementen als tuinmeubilair met z’n organische vormen en tuinmuren met ‘bankbiljetten’ in drie laagdieptes heeft Vebo alle zeilen moeten bijzetten.” Gert van Drie beaamt: “Het waren huzarenstukjes wat maltechniek betreft. Ja, ook hier hebben wij het ontwerp soms aangepast om het haalbaar te maken. Een organische vorm met een scherpe punt voor een zitbank hebben wij afgeknot, omdat je anders op een intensief gebruikt dakterras kans op beschadigingen krijgt bij zo’n scherpe punt. Nogmaals, praktische aanpassingen zonder het ontwerp geweld aan te doen.”

Gert van Drie vindt het tekenend dat bij alle engineering voor dit project ook oplossingen naar voren zijn gekomen, die inmiddels door betrokken producenten zijn overgenomen omdat ze extra praktisch werken. “We gaan uitdagende projecten niet uit de weg. Een project met 300 dezelfde balkons maken wij met enthousiasme, maar bij deze woongebouwen zaten uitdagingen als constructieve oplossingen voor balkons en het opvangen van metselwerk, waterafvoer, geborsteld en reliëf beton, strakke en organische vormen, een daktuin en nog een tuin op maaiveldniveau op het dak van de parkeerkelder, teveel om op te noemen. The George is qua architectuur van de buitencategorie, maar de oplossingen in prefab beton zijn dat zeker ook.”

Samenwerking als sleutel tot succes

Paul Spaargaren besluit: “The George en The Gustav - vernoemd naar de locaties aan de George Gershwinlaan en Gustav Mahlerlaan - zijn extreem bijzondere en veelzijdige gebouwen qua uitvoering gebleken. Je kunt de uitdagende vraagstukken bij dit soort projecten alleen oplossen door samen te werken; anders is er geen beginnen aan. De sleutel voor succes is de gezamenlijke engineering geweest. Op veel gebieden, van prefab beton tot groene gevels.”

The George en The Gustav zijn een ontwikkeling van Zuidschans CV, een samenwerking van AM en Bouwfonds. The George beschikt over 47 ruime, luxe woningen en is recent opgeleverd. De zuidelijke Gustav, dat zich onderscheidt door grote terrassen, herbergt 29 middelgrote appartementen en 19 studio’s. In de noordelijke Gustav zijn 96 luxe studio’s gerealiseerd, geschikt voor bijvoorbeeld young professionals of expats. The Gustav is begin 2020 opgeleverd. Alle drie gebouwen etaleren grandeur qua exterieur en interieur. En niet te vergeten: ze zijn versmolten met groen. Het groen betekent meer dan sfeer voor de bewoners. Het verbetert de ventilatie en de luchtkwaliteit, tempert de warmte en reguleert de luchtvochtigheid.

Themapagina beton en architectuur