De demontage van de tijdelijke rechtbank laat de toekomst van bouwen zien

De demontage van de tijdelijke rechtbank in Amsterdam is in volle gang. Een tijdreis, zo noemt Arend van de Beek van Lagemaat BV het project. “Idealiter worden over dertig jaar alle bouwwerken op een dergelijke manier gedemonteerd en elders weer opgebouwd.” De onderdelen worden gebruikt om in Enschede een multifunctioneel bedrijfspand te realiseren. Over twee jaar moet het klaar zijn. 

Vorig jaar zomer is Lagemaat BV, een sloopbedrijf uit Heerde, begonnen met de demontage van de tijdelijke rechtbank van ruim 5000 m². Het gebouw werd vijf jaar geleden gebouwd, met als doel om na vervulling van de tijdelijke functie ergens anders opnieuw te worden opgebouwd. “We hebben als sloopbedrijf betaald voor dit pand, om het in Enschede weer te kunnen opbouwen. Dat komt nog niet vaak voor,” aldus Van de Beek.

Ervaring met geoogst materiaal

Lagemaat heeft ervaring met dergelijke klussen. Het bedrijf heeft zo’n twintig panden gerealiseerd met geoogst bouwmateriaal. In tegenstelling tot de rechtbank waren deze gebouwen daar niet voor ontworpen. In die zin is de klus in Amsterdam eenvoudiger. De schaal van het project is echter groter. En bij dit project worden alle ins en outs in kaart gebracht, zodat er lessen kunnen worden getrokken voor toekomstige circulaire projecten. 

De eerste stap in het proces was het in kaart brengen van het gebouw en de onderdelen. Dat is gebeurd middels 3D scans. Die informatie is, samen met de slechts 5 jaar oude 3D bestanden, in een 3D BIM model gestopt, waarmee het ontwerp voor het nieuwe gebouw in Enschede kon worden gemaakt. “Het scheelde dat het ontwerp voor de rechtbank ook in BIM is ontworpen, met dezelfde software als waar wij mee werken.”

Inmiddels is de demontage van het gebouw in volle gang. De schil van het gebouw is als eerste aan de beurt. Via foto’s laat Van de Beek zien dat dit vrijwel moeiteloos gebeurt. “De vensters worden met behulp van een zuignap uit de gevels getild. De strips tussen de ramen zijn op voorhand al weggehaald. Voordeel is ook dat we bij dit project geen zwaar materieel nodig hebben. Het uithijsen van de ramen gebeurt met lichte kranen en in het gebouw werken we met kleine sloopmachines. Alle onderdelen worden herbruikt, behalve het gips en de metalen platen die verwerkt waren in de gipsmuren. Deze platen moesten helpen voorkomen dat verdachten een gat in de muur konden trappen en zodoende konden ontsnappen.” Slechts een klein deel van het gebouw gaat niet mee, waaronder delen van het dak, kogelwerend glas en dus de gips-stalen wanden.”

Kanaalplaatvloeren hergebruikt

De gebouwdelen worden in een opslag bewaard. Grote delen worden direct op de vrachtwagen geladen, kleine onderdelen worden opgeslagen in containers en op bokken. Ramen, kozijnen en zelfs de bamboetegels van de vloer worden gebruikt in het nieuwe gebouw. “Ook de kanaalplaten worden gebruikt. Deze zijn ontworpen om makkelijk uit het gebouw te halen, ze zijn slechts losjes aangestort. Zeven jaar geleden was dit de beste oplossing, maar inmiddels zijn vloerproducenten al verder. Vloersystemen kunnen nu worden vastgeklemd, zonder dat deze hoeven worden aangestort. Op de vloeren komt dan bijvoorbeeld geen druklaag, maar een laag van Anhydriet. Deze laag kan makkelijk worden verwijderd.”

Toekomst van bouwen

De demontage van de tijdelijke rechtbank is een project dat laat zien hoe de toekomst van bouwen eruit zou moeten zien. “Hopelijk is dit over dertig jaar de realiteit. Het zal echter nog wel even duren voordat deze manier van bouwen gangbaar wordt. Voor nu zie ik vooral kansen voor gebouwen met staal en prefab onderdelen, waaronder beton. Wenselijk is wel dat toeleveranciers naast een montageplan voor tijdens de bouw ook een demontageplan maken voor toepassing in een opvolgende levensfase. Die informatie zou bijvoorbeeld in chips in de bouwdelen kunnen worden opgeslagen. Een project als dit is niet mogelijk zonder dataverzameling en registratie.” 

Nieuwe projecten waarbij hetzelfde principe wordt toegepast staan al op stapel. “Momenteel wordt gestart om het voormalige provinciehuis Gelderland (de prefab-betonnen reus aan de Prinsenhof te Arnhem, 7.400 m²) uiteen te nemen. De gewonnen legostenen worden gebruikt voor een nieuw experience center van 8.400 m2. En daarna staat het volgende ‘remolition’ project alweer op de agenda; de contractvorming is in de afrondende fase.”