Geharmoniseerde productnormen in 2025 verwacht

De Europese Unie herziet momenteel de Bouwproductenverordening (CPR) in reactie op een uitspraak van het Europees Hof uit 2016. Deze herziening, gestart in 2019, richt zich op het aanpakken van veiligheidsproblemen door verouderde normen. Prioriteit wordt gegeven aan normalisatieverzoeken, vooral voor prefab beton en staal-/aluminiumconstructies.

Een conceptverzoek voor normalisatie is gepubliceerd, met een definitief verzoek verwacht in maart 2024. Herziening van productnormen wordt tegen medio 2025 verwacht. Wijzigingen in het CPR-acquis, zoals duurzaamheid en gevaarlijke stoffen, worden meegenomen. Mijlpalen omvatten een CPR-akkoord begin 2024 en een stemming door het Europees Parlement medio april. Herzieningen van CE-markeringen en documenten zullen waarschijnlijk in 2025 plaatsvinden. Dit proces is essentieel voor het verbeteren van veiligheidsnormen binnen de bouwsector op de Europese markt. 

Harmonisatie via twee processtromen 

Er lopen twee processen naast elkaar, die nauw met elkaar verbonden zijn. Het eerste is de herziening van de Bouwproductenverordening (Construction Products Regulation (CPR) en daarnaast loopt het CPR-Acquis waarbij de Europese Commissie (EC) kijkt hoe het normalisatieproces weer vlot getrokken kan worden. 

Als gevolg van een uitspraak van het Europese Hof op 27 oktober 2016 is het normalisatieproces van alle geharmoniseerde productnormen (hEN’s) stilgevallen. Dit heeft er toe geleid dat de werking van de huidige CPR is geëvalueerd. Daarnaast is geen herziening van een productnorm meer overgenomen door de Europese Commissie en gepubliceerd in het OJEU (Offical Journal of the EU). Dat heeft tot gevolg dat CE-markering en bijbehorende prestatieverklaring (Decleration of Performance, DoP) moet worden afgegeven conform oude soms verouderde productnormen, ondanks dat er een herziening was gemaakt. Zelfs de herziene versies van EN 13369 Common Rules en EN 206 Beton mogen niet worden gebruikt. De inhoud van de herziene conceptnormen werden allemaal afgewezen omdat ze geen aansluiting zouden hebben met de CPR en/of mandaat, een onverkwikkelijke situatie.

1 - Herziening van de CPR

Na de genoemde evaluatie naar de werking van de CPR heeft in september 2019 het Europese parlement ingestemd met de revisie van de huidige verordening (CPR). Er zijn verschillende consultatierondes gehouden over wat er verbeterd zou moeten worden. Dit heeft geleid tot een eerste concept dat op 30 maart 2022 is gepubliceerd. Op 13 december 2023 hebben het Europees Parlement en de Europese Raad overeenstemming bereikt over de definitieve tekst van de nieuwe verordening, zie het artikel over de nieuwe bouwproductenverordening.

De Europese Raad stemt in februari 2024 over de herziene CPR. Daarna komt de commissie van het European Parlement voor Internal Market and Consumer Protection (IMCO) met haar stemadvies en dan op 10/11 april of uiterlijk 22/25 april zal het Europese parlement over deze wet stemmen. Als de wet wordt aangenomen, dan zal deze of in het vierde kwartaal van 2025 of eerste kwartaal van 2026 van kracht worden. Hierbij is geen overgangstermijn.

2 - CPR-Acquis

Omdat verschillende normen zo verouderd zijn dat dit langzamerhand tot onveilige situaties, niet economische processen e.d. leidt, heeft de Europese Commissie een traject opgestart onder de naam CPR Acquis. De term Acquis is te vertalen als geschiktheid. In dit proces worden de huidige 35 mandaten, de opdrachten aan CEN om per productgroep tot normalisatie te komen, herzien. Daarin worden onderwerpen als welke essentiële kenmerken en welke fundamentele eisen moeten worden gedeclareerd en vooral hoe gecommuniceerd. Omdat niet alle mandaten gelijktijdig herzien konden worden is er een prioritering opgesteld door de lidstaten van de EU. Hieruit is naar bovengekomen dat de mandaten voor vooraf vervaardigde betonproducten en voor het vervaardigen van staal en aluminiumconstructies de hoogste prioriteit moesten hebben. In een tabel is een uitwerking van deze inventarisatie gegeven. Naast deze 35 mandaten worden er nog twee horizontale groepen gestart met betrekking tot duurzaamheid van bouwwerken en gevaarlijke stoffen (Bron: Europese commissie).

Mandaat voor de vooraf vervaardigde betonproducten (M100)

De aanpassing van een mandaat geschied in ca. 12 tot 18 maanden. Elk lidstaat heeft daarin zijn inbreng. Via het ministerie Binnenlandse Zaken heeft Betonhuis Constructief Prefab haar invloed uitgeoefend. 

• In september 2023 heeft de Europese Commissie het concept van het verzoek tot normalisatie afgegeven aan CEN voor o.a. de productnormen van CEN/TC 229 de Europese normcommissie voor de vooraf vervaardigde betonproducten en van CEN/TC 177 voor geautoclaveerd cellenbeton. 
• In oktober 2023 is het commentaar op dit concept vergaard. De 350 commentaren zijn in de maanden november, december en januari verwerkt en voorzien van een reactie. Dat pakket is vervolgens medio januari naar de Europese Commissie gestuurd. De Ad hoc groep die deze commentaren heeft verwerkt stond onder voorzitterschap van Taco van den Broek voorzitter CEN/TC 229.
• In maart 2024 wordt het definitieve verzoek tot normalisatie verwacht. Het gevolg is dat dan alle 27 vigerende productnormen van CEN/TC 229 die onder dit verzoek vallen moeten worden herzien en wel onder de huidige CPR. N.B. Die wordt ingetrokken bij het verschijnen van de nieuwe CPR.

In de zomer van 2025 moet de herzieningen gereed zijn, inclusief alle formele stappen als ophalen van commentaren, het verwerken daarvan en de vertalingen naar het Duits en het Frans. Dit geldt ook voor de drie nieuwe productnormen, die in ontwikkeling zijn, te weten: massieve vloerelementen (inclusief balkonplaten), verdeelboxen en HVAC flue elements.

Herziening productnormen

In de CPR Acquis is al rekening gehouden met enkele wijzigingen van de CPR, te noemen zijn duurzaamheid (lees EN 15804+A2) en gevaarlijke stoffen. In dit proces is ook aangegeven dat niet meer naar de betonnorm EN 206 inclusief nationale aanvullingsnorm (NEN 8005) mag worden verwezen. Met dit als gegeven is door de lidstaten gedacht om elementen uit de EN 206 verplicht in de Fabric Production Control (FPC) op te nemen. Daarmee zal de FPC dus ook veranderen. Ook is gekeken naar de aan te leveren documentatie bij de DoP op basis van de ontwerpnormen. En de Declaration of Conformity (DoC) wordt weer toegevoegd. De Europese commissie is verantwoordelijk voor het geharmoniseerde deel van de norm. Alle overig artikelen die wel van belang van het product zijn, maar niet onder het mandaat vallen mogen niet worden opgenomen in het geharmoniseerde deel. Deze ‘andere’ artikelen moeten in een niet-geharmoniseerd deel van de norm. Met andere woorden; alle 27 vigerende geharmoniseerde productnormen die leiden tot CE-markering en DoP moeten worden gesplitst in een geharmoniseerd en niet-geharmoniseerd deel (harmonized and voluntary part). Dit splitsen geldt ook voor de drie nieuwe productnormen.

Advies CEN/TC 229

Allemaal redenen om eens goed te kijken hoe de herziening/herzieningen van de productnorm(en) vormgegeven moet(en) worden. CEN/TC 229 moet hierover een oordeel vormen en terugkoppelen aan CEN. Na verschillende discussies kwam de Technische Commissie (TC) van BIBM tot de conclusie om te adviseren de geharmoniseerde productnormen samen te voegen tot 1 à 2 normen en idem voor het niet-geharmoniseerde gedeelte. De Technische Commissie (TC) van Betonhuis Constructief Prefab heeft dit advies na beraad overgenomen en de vertegenwoordigingen van de branche in de nationale normcommissie gevraagd dit advies in te brengen bij CEN/TC 229. Tijdens de vergadering van CEN/TC 229 in december 2023 in Delft zijn de verschillende opties besproken en is ingestemd met twee geharmoniseerde productnormen. Daarnaast is ingestemd om de herziening onder de huidige CPR te laten plaatsvinden. N.B. Uitstel was geen optie omdat dit meteen meer dan 5 jaar vertraging zou opleveren. Het verzoek tot normalisatie zou dan namelijk niet worden afgegeven. Het gevolg is dat de komende maanden alle vigerende normen voor betonproducten onder CEN/TC 229 moeten worden gesplitst en vervolgens geconsolideerd tot een norm. Dit werk moet eind 2024 gereed zijn om de deadline van zomer 2025 te halen. Zodra de herziene geharmoniseerde productnorm wordt opgenomen in het OJEU, moet deze per direct worden gebruikt. En ook hier is de verwacht dat er geen overgangstermijn is.

Zodra de geharmoniseerde productnormen herzien zijn moeten alle CE-markeringen, DoP’s en DoC’s worden aangepast bij de producenten. Om daarop voor te bereiden zouden zodra de definitieve concepten van de geharmoniseerde productnormen gereed zijn de eerste helft van 2025 al moeten worden begonnen met het gereedmaken van deze aanpassingen.

Tijdschema