Cementnormen: EN 197-1, EN 197-5 en EN 197-6

Jarenlang was er slechts één norm voor cement, de bekende EN 197-1. Inmiddels zijn daar twee nieuwe normen bijgekomen: EN 197-5 en EN 197-6. Samen definiëren deze normen bijna 40 verschillende cementsoorten. In dit artikel leggen we de achtergrond van deze normen uit en geven we een overzicht van hun inhoud.

EN 197-1: De klassieke cementnorm

De meest gebruikte cementnorm is NEN-EN 197-1: Cement – Deel 1: Samenstelling, specificaties en conformiteitscriteria voor gewone cementsoorten. Deze norm, die in 2000 werd uitgebracht na 15 jaar voorbereiding, beschrijft 27 verschillende cementen. Deze zijn onderverdeeld in 11 cementsoorten binnen 5 hoofdtypen, zoals portlandcement (CEM I), hoogovencement (CEM III) en puzzolaancement (CEM IV). De norm stelde één uniforme Europese standaard vast, wat de vele nationale cementnormen verving. Daarbij worden strikte eisen gesteld aan samenstelling, druksterkte, bindingstijd, vormvastheid en meer, afhankelijk van het type cement.

De hoofdbestanddelen van cement zijn onder andere:

• Portlandcementklinker (K)
• Gegranuleerde hoogovenslak (S)
• Natuurlijke puzzolanen (P)
• Siliciumhoudend vliegas (V)
• Kalksteen (L, LL)
• Microsilica (D)
   

EN 197-5: Nieuwe cementsoorten voor een duurzame toekomst

In 2021 kwam deel 5 van de norm: EN 197-5. Hierin worden nieuwe cementsoorten geïntroduceerd, zoals Portland-composietcement (CEM II/C-M) en composietcement (CEM VI). Het doel van deze norm was om meer flexibiliteit te bieden in de samenstelling van cement, waardoor het CO2-profiel van de productie kan worden verlaagd. Dit sluit aan bij de behoefte aan duurzamere bouwmaterialen. CEM VI is een nieuw gedefinieerd hoofdtype in deze norm, dat extra mogelijkheden biedt om verschillende bestanddelen te combineren, zoals portlandcementklinker en andere mineralen.

EN 197-6: Cement met gerecyclede bouwmaterialen

In juni 2023 volgde EN 197-6, waarin cement met gerecyclede bouwmaterialen werd opgenomen. Deze norm maakt het mogelijk om cementsteen, afkomstig van gerecycled betonpuin, te gebruiken als hoofdbestanddeel van cement. Gerecyclede cementsteen, ook wel recycled concrete fines (RCF) genoemd, mag in sommige cementtypen tot 35% van de samenstelling uitmaken. In totaal zijn er zes nieuwe cementtypen gedefinieerd in deze norm, waaronder portland-recycled-fines cement (CEM II/A-F en CEM II/B-F). Hiermee zet de industrie een belangrijke stap in de richting van circulair bouwen. Voordat deze nieuwe cementsoorten in Nederland toegepast mogen worden, moeten ze worden onderzocht volgens NEN 8005 en de CROW-CUR Aanbeveling 48.

Betonpocket 

In de Betonpocket worden de cementnormen behandeld. Zie hoofstuk 6.2, pagina 165: De oorspronkelijk cementnorm NEN-EN 197-1 is gepubliceerd in 2000.  De Europese Technische Commissie CEN/TC 51 ‘Cement en building limes’ beoordeelt deze norm iedere vijf jaar om te zien of aanpassing nodig is. Vervolgens wordt de herziene norm ter goedkeuring voorgelegd aan de  normalisatieorganisaties van 31 lidstaten verbonden aan CEN. De oorspronkelijke Nederlandse cementnorm NEN 3550 bevat nu nog slechts eisen aan wit cement. Meer informatie over de Betonpocket. 

Conclusie

De cementindustrie blijft zich ontwikkelen (zie ook dit artikel), met als doel duurzamer en efficiënter te werken. Dankzij de nieuwe normen EN 197-5 en EN 197-6 zijn er nu meer mogelijkheden om CO2-uitstoot te verlagen en gerecycled materiaal toe te passen in cement, zonder in te leveren op kwaliteit of prestaties.