Praten over veilig en gezond werken dankzij de kletspot

Dialoog is nodig om goed met elkaar te kunnen werken. Dat is het uitgangspunt van Aukje Nauta (rechts) en Cristel van de Ven (links) van Factor Vijf. “Dialoog is ons stokpaardje,” aldus Van de Ven. Het bureau heeft de betonindustrie geholpen bij het uitvoeren van actieonderzoek tijdens het project Vanzelfsprekend Gezond en Veilig. Daarbij is met de medewerkers van de industrie gekeken naar middelen die helpen om het gesprek over veilig en gezond werken binnen de fabrieken op gang te krijgen. Kort, bondig en duidelijk: dat zijn de criteria waar de communicatie binnen de fabriek aan moet voldoen, bleek al snel.

Twaalf bedrijven deden mee aan het project. Zij vaardigden verschillende types medewerkers af, van management tot aan voormannen. Na het oefenen van gespreksvaardigheden en het aangaan van de dialoog met medewerkers, werden door Nauta en Van de Ven werkplaatsen georganiseerd. “Bij het actieonderzoek zijn we met werknemers op zoek gegaan naar mogelijkheden om een verandering in gang te zetten. In dit geval het aangaan van de dialoog om veilig en gezond werken te stimuleren. Samen hebben we verschillende middelen bedacht, zoals gesprekskaartjes en de kletspot. De ideeën zijn door de deelnemende bedrijven getest en na een aantal weken hebben we samen bekeken wat werkt en wat niet werkt.” Niet bij alle bedrijven had men de tijd gevonden om met de middelen te oefenen. “In die gevallen gingen we het gesprek aan. Waarom is het niet gelukt? En wat is er nodig om in het bedrijf de dialoog over gezond en veilig werken wel aan te gaan?”

Gebrek aan tijd een beperkende factor

Voor de gehele industrie bleek tijd een van de beperkende factoren. “Op de werkvloer is geen tijd voor langere en regelmatig terugkerende gesprekken over veiligheid. Een van de middelen die we hebben bedacht, kostte bijvoorbeeld zo’n 45 minuten per sessie. Dat is veel te lang, kregen we direct als feedback terug. Dat heeft onder meer te maken met de kleine marges binnen een aantal takken van de industrie. De machines moeten blijven draaien.” Zo kwamen ze op de uitgangspunten voor de gespreksmiddelen: kort, bondig en met een simpel taalgebruik, zodat deze voor iedereen binnen het bedrijf te gebruiken zijn.

Kletspot met vragen over veilig werken

De kletspot, een pot met daarin verschillende vragen over veilig en gezond werken, sloeg het beste aan. “Als bureau ben je weleens teleurgesteld dat je na een heel project bij niet meer dan een kletspot uitkomt. Maar het gaat om het proces. Wanneer deelnemers leren hoe ze mensen kunnen aanspreken, echt een gesprek met de ander aangaan, komt dat de hele werksfeer ten goede. Als zij deze vaardigheden vervolgens weer kunnen overdragen op anderen, kan er een verandering in gang worden gezet.” De deelnemers waren positief over het gebruik van de kletspot. Het leverde leuke gesprekken op, ook over zaken buiten het werk. Dat leidt tot meer begrip en een betere werksfeer. Die sfeer is belangrijk voor de mentale gezondheid van werknemers. In hoeverre durven zij zichzelf te zijn en open het gesprek aan te gaan? Door te veel werkgevers wordt dit belang over het hoofd gezien. Een leidinggevende vertelde te zijn aangesproken op het niet dragen van veiligheidsschoenen. Een opmerking die men voorheen in het bedrijf niet had durven te maken. De leidinggevende vatte het goed op en doet voortaan veiligheidsschoenen aan als hij even de fabriek inloopt. Zo laat je als management zien dat je veiligheid serieus neemt.”

Met elkaar het gesprek blijven aangaan

Voor een duurzame verandering binnen de sector is het belangrijk dat men het gesprek met elkaar blijft aangaan. “Anders zakt het veiligheidsbewustzijn weer weg. Dialoog is altijd belangrijk en noodzakelijk, net als in een huwelijksrelatie. Af en toe zijn opfrissers nodig om de gedragsverandering blijvend te maken. Of bedrijven over drie maanden nog steeds de kletspot gebruiken om het gesprek met werknemers aan te gaan, weet ik niet,” aldus Van de Ven. “De ervaringen zijn tot dusver positief, maar misschien is het bij sommige bedrijven nodig om nieuwe vragen op te stellen. Met zulke middelen moet je flexibel omgaan, kijken of het nog het gewenste effect haalt of dat er iets nieuws moet worden verzonnen. We hopen dat de deelnemers daarmee zelf aan de slag gaan. Dat wij ze daarvoor de tools hebben meegegeven.”

Uiteindelijk is deelname van twaalf bedrijven niet genoeg om de gehele industrie te veranderen. Positief is wel dat er nu een heel aantal middelen zijn ontwikkeld waarmee ook andere bedrijven aan de slag kunnen. Betonhuis zal die middelen beschikbaar stellen via hun website. “Deelnemende bedrijven kunnen bijvoorbeeld ook via een webinar hun ervaringen delen en anderen enthousiasmeren.”