Groene werelden verbonden via prefab betonnen overkluizing

Het deed de betonvakmensen een beetje pijn om de strakke prefab elementen voor de nieuwe overkluizing van de A12 zodanig te stralen dat deze qua uiterlijk in de buurt kwamen van het beton van de tunnelbak van de Utrechtsebaan in Den Haag. Die werd in de jaren ‘70 gebouwd en de gemeente wilde de nieuwe overkluizing esthetisch laten aansluiten op dat grovere beton uit die tijd, juist omdat de nieuwbouw tegen een bestaand viaduct is aangelegd. Projectleider Leen van Belen van Gebr. Schouls: “Oud en nieuw sluiten niet alleen esthetisch maar ook technische mooi op elkaar aan. Het was een behoorlijke uitdaging om een bestaand viaduct met 25 meter te verbreden en daar een soort daktuin op te aan te leggen. Dat terwijl je het drukke verkeer op de A12 beneden en op de Boslaan boven minimaal wilt hinderen. Ook dat is gelukt.”

Aan weerszijden van de verdiepte A12 liggen de stedelijke groengebieden De Koekamp en het Haagse Bos. De gemeente Den Haag wilde die gebieden graag met elkaar verbinden, waardoor de overgang als één natuurlijk geheel voelt voor fietsers en wandelaars die nu met een eigen fietspad en voetpad via de overkluizing de A12 kunnen oversteken. Een groene corridor, want de overkluizing krijgt een beplanting met struiken en zelfs bomen. Zo is tevens een herkenbare Haagse stadsentree ontstaan voor de automobilisten en treinreizigers, want het Centraal Station grenst direct aan De Koekamp.ee en lommerrijke passage geworden.”

Geringe hoogte liggers

Dit project zat vol met (uitvoerings)technische eisen en uitdagingen. Gebr. Schouls won als MKB-bedrijf tussen grotere spelers de aanbesteding voor het Design & Construct contract, mede op grond van de aanpak met minimale verkeershinder. Van Belen legt uit: “Er zat sowieso tijdsdruk op dit project, want voor 1 april van dit jaar moest de overkluizing er liggen, vóór het broedseizoen en vóór het toeristenseizoen. We gaven aan 8 weekenden afsluiting van het wegverkeer nodig te hebben, maar voor de rest van de tijd kon het verkeer doorgang vinden op deze verkeersader. Door te kiezen voor prefab liggers kun je dit organiseren. Dat kan met verschillende typen liggers, al dan niet in combinatie met een gestort dek. We opteerden hier voor constructieve prefab betonliggers zonder daarbij een zwaar gewapend dek aan te hoeven brengen. Dat scheelde veel tijd in de uitvoering, hoewel je onder andere praat over complexe natte knopen, waarbij je werkt met een grote hoeveelheid wapening in de kopeinden van de liggers die je in die knopen op elkaar moet aansluiten. Dit type constructieve liggers betekende bovendien dat we voor een middenpijler hebben gekozen, om zo de benodigde 23 meter overkluizing in tweemaal 11,5 meter te knippen, waardoor ook de hoogte en het gewicht van de liggers konden worden beperkt.”

De geringe hoogte is van belang voor de slankheid van de constructie. Dit in verband met de doorrijhoogte op de A12-Utrechtsebaan en de aansluitingen op het omliggende maaiveld naast de tunnelbak. Het gewicht is belangrijk vanwege het feit dat de hele constructie wordt opgelegd op de aanwezige tunnelbak. Er is in het voortraject veel gerekend en geotechnisch onderzocht door IMd Raadgevende Ingenieurs, maar dit bleek mogelijk. “We hoefden dus geen extra funderingspalen aan te brengen. Toch praat je over het nodige gewicht van de betonnen overkluizing, de verkeerslast en niet te vergeten een grond/substraatpakket van 1 meter dikte voor de beplanting en bomen. Daarnaast moest de overkluizing voldoen aan de zwaarste verkeersklasse. Weliswaar zijn het nu de fietsers en voetgangers die het nieuwe deel gebruiken, maar de overkluizing is geschikt voor 3 à 4 rijbanen als die ooit nodig blijken. Bovendien rijdt er nu al zwaarder verkeer over in de vorm van onderhoudswagens voor het bosbeheer.”

Dubbelgekromde liggers

De overkluizing sluit aan op het bestaande verkeersviaduct bij de Malietoren, waar auto’s moeten komen om te parkeren en voor de toelevering. Bij het bestaande viaduct is de randligger verwijderd en hier tegen aan zijn de prefab betonliggers geplaatst. Bijzonder aan de (rand)liggers is de dubbelgekromde vorm in horizontale en verticale richting. Ze hebben daarnaast een scheluwte omdat een hoogteverschil moet worden overwonnen tussen beide tunnelwanden. De randligger heeft een uitgesproken ronding gekregen als vriendelijke poortentree. Deze randligger heeft ook een eigen montageverhaal: door de bijzondere excentrische vorm kon deze niet in één keer worden getransporteerd en is deze in twee prefab delen aangevoerd en ter plekke met behulp van een staalframe tot één ligger samengesteld en met inzet van een 700-tons kraan vanaf de Utrechtsebaan op zijn plek gehesen. De middenpijler is opgebouwd uit prefab betonwanden. Van Belen: “We hebben zoveel mogelijk geprefabriceerd en deze delen met natte knopen constructief tot één geheel verbonden. Dit bleek de meest snelle werkwijze. We hebben zonder problemen deze overkluizing kunnen monteren, keurig in de 8 beschikbare weekenden. We zijn begin dit jaar begonnen en eind maart waren wij bouwkundig klaar. Daarna zijn de inrichtingswerkzaamheden op en rondom de overkluizing uitgevoerd tot begin juli. De groene inrichting van de overkapping wordt volgende maand uitgevoerd.” Van belang was ook dat Gebr. Schouls al jarenlang samenwerkt met Waco, onderdeel van Concrete Valley. De prefab betonfabrikant produceerde de prefab randelementen, de brugdekliggers, prefab midden wanden en stootplaten. “Door de relatie die je met elkaar hebt, kun je snel schakelen in de fases van engineering, productie en uitvoering zodat de elementen toch op tijd op het werk zijn. In de uitvoering hadden we het voordeel van een zachte winter, maar daar stond tegenover dat we de eerste weekenden flinke stormen hadden. Dan moet je schakelen in de planning. Ik wil ook een compliment maken aan de gemeente Den Haag en Rijkswaterstaat, want normaliter kost het veel tijd om een verkeersvrij weekend te organiseren, maar bij dit project kon dit snel worden geregeld.”

Voldoende water voor groen

Nadat voor 1 april de overkluizing bouwkundig gereed was, kon samen met Koninklijke Van Ginkel Groep de inrichting van de daktuinconstructie worden opgepakt. Het grond/substraatpakket bevat een bewaterings- en afwateringssysteem, zodat het groen altijd voldoende water heeft. Er is direct na de oplevering al groen aangeplant en de bomen volgen in december dit jaar in verband met het plantseizoen. Het fietspad en voetpad zijn geasfalteerd en liggen tussen twee brede groenvakken. Van Belen besluit: “Het prefab beton van de randliggers en verticale delen is voorzien van een anti-graffiti coating. Zo’n overkluizing en met name de fraai vormgegeven randligger nodigen uit tot graffiti. Dat zie je al snel gebeuren, maar deze is nu makkelijk te verwijderen. Wij zijn als MKB-bedrijf trots op het eindresultaat van deze overkluizing. Juist ook vanwege het groene karakter van dit kunstwerk. Dit is echt een fraaie groene stadsentree en lommerrijke passage geworden."