Meedenken over de indeling van je straat

Inwoners betrekken bij de inrichting van hun straat. De bewoners van de Nijmeegse Emmalaan, Plutostraat en Perzikstraat werden door de gemeente uitgenodigd om mee te denken over de herinrichting van hun straat. De straten hebben een nieuwe riolering gekregen en zijn klimaatadaptief gemaakt. Heijmans voerde het project uit. 

De bewoners van de straten kregen van de gemeente een envelop in de bus, met daarin een plattegrond van hun straat en de vraag of ze deze opnieuw wilden inrichten. Op een bijgeleverd vel konden ze de elementen voor de inrichting uitknippen: parkeervakken, trottoirs en groen. Giliam Conradi, één van de bewoners vertelt: “Tijdens dit traject kwam ik erachter hoe moeilijk de inrichting van een straat is, er zijn zoveel dingen om rekening mee te houden. De uitdraaicirkel van parkerende auto’s bijvoorbeeld, maar ook het evenwicht tussen duurzaamheid, functionaliteit en sfeer van de straat. Ondanks dat de gemeente natuurlijk haar eigen ideeën had, hadden wij echt invloed op het ontwerp.” Hij is in zijn nopjes met de nieuwe inrichting. “Voor de parkeerstraat die het was, hebben we een leefstraat teruggekregen.”

De werkwijze bij dit project past in de ambitie van de gemeente, die maximale participatie nastreeft. Nijmegen hanteerde voor dit project de nieuwe aanbestedingsvorm Rapid Circular Contracting (RCC). Vijf ambities stonden hierbij centraal: maximale sociale relevantie, een zo circulair mogelijke inrichting, minimale CO2-uitstoot en een klimaatbestendige en onderhoudsvriendelijke openbare ruimte. 

De werkwijze bij dit project past in de ambitie van de gemeente, die maximale participatie nastreeft. Nijmegen hanteerde voor dit project de nieuwe aanbestedingsvorm Rapid Circular Contracting (RCC). Kenmerkend voor een RCC is dat de betrokken partijen samenwerken vanuit een Programma van Ambitie (PvA) in plaats van het traditionele Programma van Eisen (PvE). Eén van de ambities was klinkers in plaats van asfalt. In dit project zijn o.a. dikformaten van De Hamer Beton B.V. verwerkt met geopolymeer als bindmiddel en met ≥ 35% hergebruik van betongranulaat. Vijf ambities stonden in het PvA centraal: maximale sociale relevantie, een zo circulair mogelijke inrichting, minimale CO2-uitstoot en een klimaatbestendige en onderhoudsvriendelijke openbare ruimte. De dikformaat bleek de perfecte invulling van de ambitie: duurzaam, snel leverbaar, goed voor de veiligheid en leefbaarheid van de wijk.

Ook passen de duurzame ambities van het contract goed bij Heijmans als maker van een gezonde leefomgeving, vertelt Heijmans-projectleider Mattijs Hubers. “We zijn vanuit omgevingsmanagement gewend om bewoners te betrekken, maar dat is vaak reactief. Nu zijn we echt vanaf nul begonnen en hebben we gevraagd wat de bewoners belangrijk vinden in hun straat.” Na een enquête en de invulplattegrond konden bewoners die dat wilden, deelnemen aan een aparte werkgroep. Daarin werd in vier sessies verder nagedacht, onder leiding van een team experts van Heijmans en de gemeente, over de invulling van de straten.

Om de samenwerking met zoveel mensen en meningen goed te laten verlopen, waren er duidelijke spelregels. Alle ideeën uit de werkgroepen zijn onderzocht door inhoudelijke experts van Heijmans en de gemeente Nijmegen. De uitkomst daarvan koppelden ze terug aan de bewoners en beslissingen werden samen genomen aan de hand van de hoogste score op de vijf ambities.

Om de samenwerking met zoveel mensen en meningen goed te laten verlopen, waren er duidelijke spelregels. Alle ideeën uit de werkgroepen zijn onderzocht door inhoudelijke experts van Heijmans en de gemeente Nijmegen. De uitkomst daarvan koppelden ze terug aan de bewoners en beslissingen werden samen genomen aan de hand van de hoogste score op de vijf ambities.

Niet alle wensen van bewoners zijn meegenomen in het uiteindelijke ontwerp. Zo ontstond in een van de werkgroepen het idee om grondspots te plaatsen op een aantal donkere plekken, die door bewoners als onveilig werden ervaren. Omdat volgens de Heijmans-ecologen dergelijke lichtbronnen funest zouden zijn voor de vleermuizenkolonies in het naastgelegen park en de duurzame en ecologische ambities zwaar wegen in het project, is daar niet voor gekozen. Wél kwam er een nieuw verlichtingsplan voor de straat, om de onveilige gevoelens weg te nemen.

Tot nu toe heeft de samenwerkingsvorm niet zozeer geleid tot een verrassend ontwerp, wel is er veel betrokkenheid bij de openbare ruimte ontstaan. “Ik denk dat er daardoor ook meer begrip is voor overlast tijdens de uitvoering”, zegt Hubers. Voor de gemeente is het van belang dat het project ook sociale duurzaamheid stimuleert. De gemeente hoopt dat de interactie die tussen de bewoners is ontstaan, beklijft en bijdraagt aan het eigenaarschap dat mensen over hun eigen omgeving hebben.