Keuze voor prefab liggers ligt voor de hand voor kunstwerken Zuidelijke Ringweg

Aanpak Ringweg Zuid in Groningen is een grootschalig project, bedoeld Groningen ook in de toekomst bereikbaar te houden. Het bestaat uit vele deelprojecten. Na zeven jaren werken komt het einde eindelijk in zicht. Zo is 1 september de Zuidelijke Ringweg opengegaan. Engineer Bas van Schaik van Combinatie Herepoort (CHP) was bij een groot aantal kunstwerken betrokken. De keuze voor prefab liggers lag bij veel kunstwerken voor de hand vanwege het korte tijdsbestek waarin de werkzaamheden gerealiseerd moesten worden. In het ontwerptraject heeft Van Schaik nauw samengewerkt met Haitsma Beton en Ingenieursbureau Mozes en De Boer uit Leeuwarden.

Van Schaik is al sinds 2018 bij het project betrokken, in eerste instantie hield hij zich bezig met de inkoop van de liggers voor de verschillende kunstwerken. Het project liep vervolgens wat vertraging op, maar Van Schaik mocht zich vervolgens bezighouden met de engineering van de verschillende kunstwerken. “Ik was ontwerpleider voor een dertigtal kunstwerken,” aldus Van Schaik. 

Ontwerp optimaliseren

Het ontwerp van de kunstwerken werd gedaan in samenwerking met Witteveen+Bos en Royal Haskoning. Voor de kunstwerken met prefab liggers werd geschakeld met Haitsma. “Zij doen doorgaans zelf de engineering van hun liggers.” Het resulteerde in een nauwe samenwerking, die enkele jaren heeft geduurd. “We zijn in een vroeg traject om tafel gaan zitten, om te kijken welk type liggers we waar zouden kunnen toepassen en hoe we het ontwerp zouden kunnen optimaliseren, om geld te besparen.” Voor de Zuidelijke Ringweg werden bestaande kunstwerken uitgebreid, en nieuwe kunstwerken aangelegd. 

Keuze voor prefab beton

Bij een groot aantal kunstwerken lag de keuze voor prefab liggers voor de hand. “Dat had onder meer te maken met de beperkte beschikbare ruimte rond de bouwplaats.” De tijdsdruk was een andere reden. “Vanwege de bereikbaarheid mochten wegen maar een beperkte tijd worden afgesloten, slechts voor een nacht of een weekend.” 

Integraal kunstwerk

Vijf kunstwerken zijn uitgevoerd als integraal kunstwerk. Dat wil zeggen: een voegloos kunstwerk, waarbij de landhoofden en de liggers aan elkaar zijn gestort, waardoor één geheel ontstaat. De keuze voor het integraal kunstwerk is gemaakt vanuit geluid, onderhoud en esthetisch oogpunt. “Dit maakt het kunstwerk niet alleen stiller, het scheelt ook in het onderhoud. Bij de voegen kan na een aantal jaar lekkage optreden, dit leidt tot schade aan het kunstwerk. Deze schade wordt bij integrale kunstwerken geminimaliseerd.” De maatvoering luistert bij integrale kunstwerken erg nauw. “Niet alleen bij de productie moet alles kloppen, maar ook tijdens de plaatsing van de liggers op het werk.”

Hoedliggers

Kunstwerk 8 springt er volgens Van Schaik bovenuit qua moeilijkheidsgraad. “Bij dit kunstwerk komen zo’n acht rijstroken samen, met verschillende boogstralen en hoogtes. Bij dergelijke kunstwerken worden doorgaans rechte liggers gebruikt. Voor dit werk was dat niet mogelijk: de architect wilde aan de onderzijde van het viaduct een maximale en constante voegbreedte.” Kromme liggers liggen in zo’n geval het meest voor de hand, maar dit vraagt een aanzienlijke investering. In samenwerking met Haitsma Beton is daarom voor dit project een nieuwe ligger geïntroduceerd: de hoedligger.  Dankzij de hoedligger kun je met rechte liggers kromme dekken maken. “Dat komt omdat aan de onderzijde van de rechte liggers betonnen flappen zijn gemaakt, die hol en bol kunnen zijn. Op die manier kunnen we de krommingen in dit kunstwerk volgen.”  Meer informatie over de hoedliggers in dit artikel.

Zwaardere dimensionering

Het kunstwerk heeft in het midden één tussenpijler, dat geeft het viaduct een open uitstraling. Een dergelijk ontwerp, met voegloze liggers, brengt wel weer extra eisen met zich mee. Het vraagt een zwaardere dimensionering, ook van de liggers. De maximale overspanning van de liggers bedraagt 36 meter. De zwaarste liggers hebben een gewicht van ruim 80 ton. Voor Van Schaik was het de eerste keer dat hij zolang betrokken was bij een project, waarbij hij ook nog eens verschillende rollen heeft vervuld. “Normaliter ben ik niet betrokken bij de realisatie, alleen bij het ontwerp en de inkoop. Even mopperen op de ontwerper als er iets tegenzat bij de uitvoer had in dit geval niet veel zin.” 

Samenwerking en innovatie

Het project Aanpak Ringweg Zuid is een indrukwekkend staaltje samenwerking en innovatie. Van ontwerp tot realisatie heeft Van Schaik samen met zijn partners gezocht naar de beste oplossingen, zoals de introductie van de hoedligger. Deze aanpak laat zien hoe het combineren van technische kennis, creatieve ideeën en nauwe samenwerking kan leiden tot  efficiënte oplossingen. “Het was een uniek project waarin ik veel heb geleerd en nieuwe ervaringen heb opgedaan. Uiteindelijk is het geweldig om te zien hoe alles samenkomt in een eindresultaat waar we trots op mogen zijn.”