Zwaluwen vinden beton prima alternatief voor zandbergen

‘Ke-wel-dich!’ De bewoner van het Friese dorp Marsum die bij de betonnen zwaluwwand vlak buiten het dorp staat, raakt niet uitgekeken op al het leven dat in en uit de 96 gaten vliegt. De oeverzwaluwen hebben hun nieuwe onderkomen duidelijk omarmd, want het is een komen en gaan van druk bewegende vogels. 

Een paar jaar geleden waren er in de buurt van het vlakbij Leeuwarden gelegen dorp ook al wat oeverzwaluwen. ,,Maar toen zaten ze in de bergen wit zand die er lagen om de haak om Leeuwarden aan te leggen”, zegt Foppe van der Meer van Landschapsbeheer Friesland. De rondweg -in de vorm van een haak- ligt er inmiddels en de bergen zand zijn verdwenen.

Natuurinclusief bouwen

Vogelwacht Marsum en Dorpsbelang Marsum vonden de aanleg van de weg een mooie gelegenheid om wat voor vogels te doen. En zo kwam er in de buurt van de vernieuwde afrit en de nieuwe carpoolplaats een door water omringde zwaluwwand. Een mooi voorbeeld van natuurinclusief bouwen. ,,We wilden al langer een zwaluwwand, hadden ook al eens contact gehad met de gemeente. Toen de weg werd aangelegd hebben we het weer opgepakt”, zegt Sjoerd Hovenga van de vogelwacht. ,,We zijn blij dat het is gelukt. Met de dank aan de gemeente voor de inrichting van het gebied. De vogelwacht is verantwoordelijk voor de zwaluwwand, de kijkhut en het onderhoud van de sterneilandjes.” 

Beton is een geschikt materiaal

De dorpsorganisaties werden bij de plannenmakerij en uitvoering bijgestaan door Landschapsbeheer Friesland. ,,Beton is een erg geschikt materiaal”, zegt Van der Meer van die organisatie. ,,Het stevig en duurzaam. Het duurzaamste van allemaal.” Maar nog belangrijker is dat de zwaluwen er prettig in kunnen nestelen. ,,Daarom hebben we geadviseerd om beton te nemen waarin de gaten voor de zwaluwen in gegoten zijn. Als je ze later zou uitboren, heb je kans dat je problemen krijgt met roestend wapeningsstaal.” Oeverzwaluwen houden namelijk van een schone omgeving, met onder andere vers zand. ,,Daarom is de plek ook zo ingericht dat mensen die het onderhouden er makkelijk bij kunnen. De wand staat op een fundering van Stelconplaten, die een centimeter of dertig onder water staan. Zo kun je er in najaar met laarzen aan prima bij om de nestpijpen schoon te maken. Door het water eromheen is het niet interessant voor roofdieren.”

Prachtige broedplaats 

De vogels mogen dan gevoelig zijn voor een schone omgeving, geluid en drukte lijkt ze niet uit te maken. De snelweg van Leeuwarden naar Harlingen raast op een paar honderd meter en het geluid van opstijgende straaljagers van vliegbasis Leeuwarden is niet te harden. Toch krioelen de zwaluwen rondom de wand alsof er niets aan de hand is. ,,Dat was vorig voorjaar meteen na de aanleg al het geval”, weet Van der Meer van Landschapsbeheer Friesland. En zo te zien is het dit jaar niet anders. De zwaluwen in de omgeving hebben het niet slecht, want bij het buurdorp Deinum is twee jaar geleden dankzij de plaatselijke vogelwacht en Dorpsbelangen ook een betonnen zwaluwwand geplaatst. ,,Ook daar zaten meteen wat zwaluwen, al is het dit jaar nog rustig. Waar het aan ligt? Ik weet het niet. Zwaluwen kunnen ook maar zo weer wegtrekken.” Sjoerd Hovenga van Vogelwacht Marsum: ,,Het is moeilijk te zeggen waarom de zwaluwen hier wel zijn en in Deinum niet. Misschien heeft het te maken met het voedselaanbod.” Om de zwaluwen en andere diersoorten van voedsel te voorzien, hebben de vrijwilligers uit Marsum verschillende wilde bloemensoorten gezaaid. ,,In de zomer ziet het er nog veel mooier uit.”

Veel meer diersoorten

De waterrijke plek rondom de zwaluwwand bij Marsum biedt ook onderdak aan andere diersoorten. Zo zijn er verder voorzieningen voor vleermuizen, sternen, plevieren en eenden. Voor mensen die het willen aanschouwen is een houten kijkhut neergezet. Zo kunnen ze de vogeldrukte goed bekijken. ,,Er is ook een bruggetje naar het eiland met de zwaluwwand, maar daar is het middelste gedeelte uitgehaald. Anders staan ze allemaal met hun neus boven de gaten in de wand en dat is natuurlijk niet de bedoeling.” Sjoerd Hovenga, tenslotte: ,,Het is fijn dat we een betonnen zwaluwwand hebben kunnen plaatsen. Beton heeft misschien niet zo’n heel natuurlijk imago, het is enorm stevig en gaat heel lang mee. Je hoeft er weinig aan te doen en de vogels vinden het een prachtige plek om te nestelen.”

Betonhuis 

Betonhuis heeft het manifest Bouwen voor Natuur ondertekend. "Projecten die natuurinclusief zijn, kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de lokale biodiversiteit. Beton past in die visie. De zwaluwnesten in Marsum zijn een mooi voorbeeld", aldus Ron Peters, directeur Betonhuis.