Circulaire innovaties: hoe Rouwmaat het beton van de Bolksbeekbrug recyclede

Onlangs is de brug over de Bolksbeek tussen Gelselaar en Geesteren ontmanteld. Het vrijgekomen beton is gerecycled en verwerkt in een nieuwe, bredere brug. De gemeente Berkelland en hoofdaannemer Van Heteren wilden de CO₂-uitstoot van het project beperken. Rouwmaat, de verantwoordelijke voor de ontmanteling en levering van het beton, hielp hierbij door het puin te verwerken tot nieuw beton.

Stef Tuinte, bedrijfsleider recycling bij Rouwmaat, legt uit: “Het recyclen van beton uit sloopprojecten tot nieuw beton is een innovatieve manier om beton nog duurzamer te maken in het kader van circulariteit.” 

Rouwmaat bestaat al 75 jaar en heeft verschillende divisies. Het Oost-Nederlandse familiebedrijf ontzorgt overheden en bouwers van A tot Z. Van milieuonderzoek tot sloop en sanering. En van grond-, weg- en waterbouw tot het produceren en leveren van beton- en metselmortels. Het bedrijf beschikt over vijf betoncentrales en een eigen puinbrekerij en -opslag. Stef vertelt: “Rouwmaat ontzorgt de klant. Na het slopen van de brug over de Bolksbeek transporteerden we het puin naar de breker toe.” 

Rouwmaat breekt, zeeft en wast de betonpuin zelf en maakt het geschikt als grindvervanger. Vervolgens levert de betoncentrale het beton, met daarin het gerecyclede betongranulaat. Stef: “Zo is het cirkeltje rond. We willen graag de hele keten beheersen op een goede en verantwoorde manier.” Betontechnoloog Peter Wolterinck, ook van Rouwmaat, legt verder uit: “Ik ben verantwoordelijk voor de nieuwe betonsamenstelling binnen de vijf betoncentrales. Daar waar mogelijk is, passen we zoveel mogelijk gerecyclede betongranulaat toe.”

Procesverloop 

Bij het afbreken van een bouwwerk zoals de brug, komt betonpuin vrij. Betonpuin is perfect herbruikbaar als grondstof voor nieuw beton. Normaal gesproken zijn de ingrediënten van beton zand, water en grind. Primair grind, wat uit grindwinning komt, kun je vervangen door betongranulaat. Dat zijn de verkleinde grote stukken beton. “Op het moment dat een bouwwerk gesloopt wordt, worden die grote stukken beton door ons in stappen verkleind met verschillende machines tot een granulaat dat weer geschikt is voor de betoncentrale”, vertelt Stef. 

Betongranulaat moet voldoen aan bepaalde maatvoering en het moet schoon zijn. Stef vertelt hoe dat proces eraan toegaat. “Het materiaal komt naar onze puinbreker toe, we breken en zeven het materiaal. Eerst wordt het gebroken op een gradatie van 4 tot 6 millimeter. 0 tot 4 millimeter zeven we af, dat is de zandfractie. En de 4 tot 16 millimeter is de korrel. Die wordt daarna gewassen en vervolgens gaat het weer in nieuw beton.”

Bij de Bolksbeek is 30% van het grind vervangen door betongranulaat. Het beton is vervolgens net zo sterk als nieuw beton, omdat het aan bepaalde voorwaarden moet voldoen. De wettelijke norm schrijft voor dat er 30% van het primaire toeslagmateriaal vervangen mag worden in betonsamenstellingen. Onder bepaalde voorwaarden mag dit zelfs verhoogd worden tot wel 100%.  Peter zorgt er als betontechnoloog voor dat die norm wordt gehandhaafd. 

“Eerst maken we een zeefanalyse”, zegt Peter. Daarbij wordt de opbouw van de materialen bepaald, het zand en grind. De zeefanalyse voeren we uit in een laboratorium. Met een drukbank worden de druksterktes gecontroleerd, om de lucht te meten in het beton en om de watergehaltes door middel van droging uit te rekenen. “We meten ook de absorptie van het materiaal: hoeveel water neemt het op om een goed mengsel te krijgen?” Voor het gebruik van gerecycled materiaal in de brug moet aan allerlei voorwaarden worden voldaan: wat is de sterkteklasse, milieuklasse en de omgeving waar het gestort wordt? Door rekening te houden met alle voorwaarden en normen, stellen wij een specifieke samenstelling vast, zoals bij de Bolsbeek.

Strenge normen en voorwaarden

De betontechnoloog bepaalt de samenstelling volgens strenge normen en eisen. Daar wordt op gecontroleerd door het Kiwa, een landelijke controlerende instantie die ook andere grondstoffen en controles op producties uitvoert. Rouwmaat is gecertificeerd om betongranulaat te gebruiken in nieuwe mengsels. Peter: “Met behulp van rekenprogramma's kun je gemakkelijk zand en grind in de machine invoeren en deze worden automatisch in gewicht en volume berekend. Hierdoor kun je een specifieke samenstelling van betonmengsel verkrijgen zonder handmatig te wegen.” 

Rouwmaat recyclet inmiddels al een kleine dertig jaar beton op deze manier. De wasinstallatie die ze gebruiken, maakt al dertig jaar betonpuin en andere toeslagstoffen schoon en geschikt voor hergebruik en doet dat overigens met regenwater. Volgens Stef was Rouwmaat zelfs pionier wat betreft het gereedmaken van de producten, maar was de markt er niet van begin af aan klaar voor. “Er waren veel vragen over de kwaliteit met betrekking tot de milieuhygiënische en betontechnische parameters”, legt Stef uit. “We wilden voorkomen dat er claims kwamen omdat materiaal niet goed is. Maar door de jaren heen kwamen onze gebruikers erachter dat het dat wél is en dat het heel goed herbruikbaar is. Inmiddels is er bijna een gebrek aan betongranulaat.” 

Steeds meer alternatieven 

Het delven van primaire materialen, zoals zand en grind, wordt steeds uitdagender. We zoeken dus actief naar hoogwaardige, gecertificeerde en gerecyclede alternatieven hiervoor. Denk daarbij aan spoorballast, gereinigd asfalt en brekerzand (een restproduct van het breken van beton)”, zegt Peter. “Vroeger werd alles weggegooid. Tegenwoordig wordt steeds meer opnieuw gebruikt en worden er ook recyclebare gebouwen gemaakt.” 

De productie van cement zorgt voor ongeveer 7% van alle CO₂ uitstoot wereldwijd. “Ook daarvoor zoeken we continue naar milieuvriendelijkere alternatieven, zoals geopolymeer en andere cementvervangers”, geeft Peter aan. Bij het bouwen van de nieuwe brug in de Bolksbeek, heeft Rouwmaat zogenaamd ‘attestbeton’ geleverd. Dat is beton met een zelf samengesteld bindmiddel op basis van hoogovenslak, een restproduct uit de hoogovens die ruwijzer produceren. Het is gelijkwaardig aan traditionele cementen, maar het is milieuvriendelijker en voldoet bovendien aan de voorgeschreven eisen binnen Komo. Rouwmaat verminderde de CO₂-emissie door de eigen bindmiddelcombinatie toe te passen. Een positieve ontwikkeling, aldus Peter, want “zo maken we stappen in circulaire duurzaamheid.”