Cedar: transparant, duurzaam en flexibel

Geen ivoren toren of gesloten burcht: met het nieuwe hoofdkantoor ‘Cedar’ kiest ING voor een andere weg. Een uitermate duurzaam gebouw, transparant en toegankelijk, met veel groen eromheen: daarmee is het gebouw ook van waarde voor de omgeving. Flexibiliteit en duurzaamheid speelden een belangrijke rol in het ontwerp voor de nieuwbouw, waarmee een BREEAM Outstanding score werd behaald.

Het nieuwe ING hoofdkantoor is een ontwerp van Benthem Crouwel Architects, in samenwerking met HofmanDujardin, dat verantwoordelijk was voor het interieur. Het nieuwe kantoorgebouw heeft een oppervlakte van 39.000 m². Het bestaat uit twee gebouwdelen met een atrium, elk vijf verdiepingen hoog. De delen zijn met elkaar verbonden door middel van een glazen voetburg. Het gebouw, interieur en de buitenruimte zijn zo ontworpen dat ze gastvrijheid moeten uitstralen. Glas heeft de hoofdrol. Daarmee moeten de nieuwe kernwaarden van financiële instellingen worden onderstreept. In plaats van veiligheid en macht, kiest men voor een uitstraling van transparantie, verbondenheid en samenwerking. Cedar maakt deel uit van het Cumulus Park in Zuidoost, een door ING geïnitieerd innovatiedistrict waar de gemeente Amsterdam, de Hogeschool van Amsterdam en het ROC van Amsterdam en ING samenwerken in creatieve collaboraties tussen ondernemers, wetenschappers, studenten, (middelgrote) bedrijven en onderzoekers.

Horecapaviljoen en stadstuin

Het nieuwe kantoorgebouw biedt plaats aan zo’n 2800 mensen, in de vorm van flexibele werkplekken. Naast het kantoor is een apart horeca-paviljoen gerealiseerd. Dit gebouw is omgedoopt tot ‘The Traveller’ (900 m²) en is ontworpen door Powerhouse Company. Het is een plek waar ondernemers, bewoners, werknemers, studenten en academici elkaar kunnen ontmoeten.

Door het nieuwe hoofdkantoor naar de rand van te perceel te schuiven, is een grote groene zone voor het gebouw ontstaan. Deze stadstuin is ontworpen door Karres en Brands landschapsarchitecten. Met de keuze voor een toegankelijke stadstuin wordt gebroken met de traditie van de utiliteitsbouw in Zuidoost. “Het nieuwe hoofdkantoor is een belangrijke aanvulling voor het gebied. Het is een eerste stap in het vergroenen van het gebied. Het maakt de, voorheen monotone, omgeving aantrekkelijker voor bewoners, werknemers, bezoekers en toekomstige investeerders,” aldus Pascal Cornips, architect en partner van Benthem Crouwel Architects.

BREAAM-score Outstanding

Het ING kantoor heeft de BREEAM-score ‘Outstanding’, de hoogst mogelijke beoordeling en blinkt onder andere uit in de duurzaamheidscategorie gezondheid. Cedar is het eerste gebouw in Amsterdam-Zuidoost met dit certificaat. Deze beoordeling heeft het gebouw onder meer te danken aan een uitstekende gebouwisolatie; 30 000 m² aan zonnepanelen (waarmee het energiepositief is); het toepassen van ruim 30% secundaire grondstoffen (waaronder betongranulaat) en cementen met lage milieu-impact in de ruim 43.000m² aan betonnen vloerplaten en het gebruik van slimme technologie. Het gebouw wordt gekoeld met behulp van oppervlaktewater afkomstig uit de nabijgelegen Ouderkerker- en Gaasperplas.

Om een flexibele indeling van het gebouw te garanderen, is gekozen voor grote vrije vloeroverspanningen en vrije vloeren. De vloeren hebben een overspanning van ruim zestien meter, met uitschieters tot zeventien meter. Geen uitzonderlijke lengtes; steeds vaker worden dergelijke vloeren voor kantoorgebouwen gebruikt. De keuze voor flexibele indeelbaarheid maakt het gebouw adaptief en levensloopbestendig. Kantoorruimtes kunnen makkelijk worden verkleind of vergroot. “Bij het ontwerp hebben we uitdrukkelijk nagedacht over toekomstig gebruik van het gebouw. In principe heeft het gebouw een kantoorfunctie, maar zonder al te veel ingrepen kan het in de toekomst ook worden omgevormd tot bijvoorbeeld woningen.” Het meest duurzaam is het namelijk om het gebouw en de draagstructuur lang te laten staan. Technisch gezien gaan de vloeren en betonnen kolommen en balken gemakkelijk meer dan honderd jaar mee.

Levensloopbestendig maakt waardevast

Levensloopbestendigheid krijgt een steeds nadrukkelijke rol in het ontwerpproces. “Waardebehoud van een gebouw is belangrijk voor investeerders. Door het gebouw zo te ontwerpen dat het in de toekomst ook een andere functie kan vervullen, behoudt het zijn waarde. Daarmee wordt voorkomen dat men over twintig of dertig jaar teveel moet afschrijven op het gebouw.”

Het Parool noemde Cedar qua exterieur ‘een gebouw zonder eigenschappen’. Bij het nieuwe hoofdkantoor zou het volgens de krant vooral om de openheid en het interieur draaien. In hoeverre hebben architecten in het kader van duurzaamheid en kostenbesparing nog de ruimte om kenmerkende gebouwontwerpen te maken? “Bij Benthem Crouwel richten we ons met onze ontwerpen in eerste instantie op goed functionerende gebouwen die iets toevoegen aan hun omgeving. Ook binnen alle beperkingen en eisen die gelden, lukt het ons om een aansprekend ontwerp te maken. De complexiteit is de afgelopen jaren toegenomen. Ik zie het zelf echter niet als beperking en vind het telkens een interessante uitdaging om iets te ontwerpen wat niet alleen qua technische en functionele eisen voldoet, maar ook kwalitatief en esthetisch gezien iets toevoegt aan de maatschappij.”