Eerste circulaire viaduct van Nederland

Het ligt nog maar net op z’n plek en over enkele maanden wordt het weer gedemonteerd: het experimentele circulaire viaduct op het werkterrein van het project Ruimte voor de Rivier IJsseldelta. Dat is ook precies de bedoeling. Het dek, opgebouwd uit 40 modulaire prefab ‘betonblokjes’, levert via uitgebreide monitoring veel praktijkkennis op tijdens ontwerp, engineering, bouw en gebruik. Op basis van die kennis wordt het circulaire viaduct geoptimaliseerd door een ontwikkelteam. Mogelijk wacht voor het prototype een tweede, derde, vierde of vijfde toepassing. Want dat is de achterliggende gedachte: hergebruik als antwoord op de circulaire bouw van morgen.

Wie het prefab betonsysteem voor deze viaductliggers bekijkt, ontkomt niet aan de vergelijking met Legoblokjes. Met standaardelementen bouw je een constructie en wil je wat anders, dan breek je het af en bouw je wat nieuws. Het principe is hetzelfde: holle betonelementen van 2,5 m lengte, 1,5 m breedte en 1 m hoogte die via voorspanning tot betonliggers en brugdek aaneen worden geregen. Heeft het viaduct zijn functie in de praktijk verloren of moet het viaduct worden vervangen door een groter of zwaarder exemplaar, dan kunnen fundering, landhoofden, pijlers en brugdek worden gedemonteerd en elders opnieuw worden ingezet.

Wel 200 jaar compleet herbruikbaar

“Als je ziet dat we bij deze betonelementen zijn uitgegaan van een technische levensduur van 200 jaar en dat de gemiddelde praktische levensduur van viaducten in Nederland vaak 30 tot 50 jaar is, kunnen wij de elementen zo’n 4 à 6 keer gebruiken,” berekent Kees Quartel, Hoofd Verkoop van Consolis Spanbeton, samen met Van Hattum en Blankevoort en Rijkswaterstaat mede-initiatiefnemer van het circulaire viaduct. “Dit hoogwaardige hergebruik vertegenwoordigt een hoge trede op de ladder van circulair bouwen. Nog mooier zijn treden als afzien van de bouw of de bouw tot een minimum beperken, maar die stappen zijn voor de infravraagstukken in Nederland meestal niet reëel. Met deze ontwikkeling kunnen wij spreken van het eerste circulaire viaduct van Nederland.”

Uniek en toch standaard 

Twee jaar geleden ontstond het idee voor een circulair viaduct bij van Hattum en Blankevoort. Zij hebben de ambitie om in 2025 de meest duurzame civiele bouwer van Nederland te zijn. De keuze voor een viaduct als pilot is logisch, gezien het werkveld van de bouwer.
Partners in de ontwikkeling gingen wekelijks met elkaar om tafel. “Wij zijn vanuit een referentieproject, een 20 meter lang viaduct in de N18, gaan ontwerpen. Wij wilden een viaduct maken in de range van 15 tot 25 meter, bestaande uit universele betonelementen. Later gaan we kijken naar langere viaducten. De betonelementen zijn hoger dan voor dit ene referentieproject nodig zou zijn, maar daardoor wel universeel inzetbaar. Hierbij gelet op variatie in belastingen, rechte of scheve stand en de statisch onbelaste variant. We hebben alle mogelijke varianten doorgerekend.” Voor het project bij Kampen zijn vijf betonliggers van 20 meter lengte gemaakt voor een dek van 7,5 meter breed. Zij zijn in de fabriek samen met DSI Nederland Voorspantechniek samengesteld en zo naar de bouwlocatie van de combinatie Isala Delta bij Kampen gebracht en gemonteerd. Elk viaduct in Nederland is uniek, maar dat wil niet zeggen dat er geen standaardisatie mogelijk is, stelt Quartel. “We hebben al standaard typen liggers. Maar de ene moet 21,19 cm zijn en een volgende 24,36 m. Met dit systeem kunnen wij in een modulair stramien van 2,5 m ontwerpen. Dat is prima mogelijk. Denken en handelen in bouwsteentjes. Het begin is er. Het viaduct in Kampen, dat met sensoren compleet is gemonitord, geldt als experimenteerruimte, zoals Rijkswaterstaat het noemt. Nu kan elke partij in die leeromgeving verdere stappen zetten richting volledig circulair bouwen in 2050.” Het circulaire viaduct van Kampen opent die route.

Een mooie impressie van dit project is gegeven in een video.