Duurzaam beton in de ontwerpfase

Duurzaam ontwerpen met beton staat centraal in de beton- en bouwsector, waar de roep om milieuvriendelijke praktijken steeds luider wordt. Als een van de meest gebruikte bouwmaterialen wereldwijd, neemt beton een voorname positie in bij het streven naar circulariteit en duurzaamheid. Maar hoe wordt deze focus op duurzaamheid in de ontwerpfase vertaald naar het gebruik van beton in de bouwindustrie?

Een cruciaal aspect van duurzaam beton is het minimaliseren van de milieu-impact. Traditioneel beton vergt aanzienlijke hoeveelheden cement, wat resulteert in aanzienlijke CO2-uitstoot tijdens de productie. Duurzaam beton daarentegen maakt gebruik van alternatieve bindmiddelen en vulstoffen om het cementgebruik te verminderen, waardoor de ecologische voetafdruk aanzienlijk wordt verkleind.

Vormvrijheid in beton

Een ontwerp van een gebouw, kunstwerk of wegverharding in beton kan in grote vrijheid van vormgeving worden ontworpen. Beton wordt vaak als constructiemateriaal gebruikt en is meestal niet zichtbaar. Wie denkt dat beton saai en grijs is, heeft het mis. Beton is een uitdagend materiaal dat zich steeds verder ontwikkelt, met ongekende esthetische mogelijkheden. De vormvrijheid die beton toelaat, biedt mogelijkheden voor duurzame bouwwerken. Naast een mogelijke meerwaarde voor het uiterlijk, is materiaal te besparen door slim te ontwerpen. Daarmee kunnen slankere of meer uitgekiende constructies worden gemaakt, met minder wapening en/of bekistingsmateriaal, die dezelfde en soms betere prestaties leveren. Door experts vroeg te betrekken in het ontwerp, is het meeste voordeel te halen op gebied van materiaalbesparing.

Circulariteit door betonrecycling

Een actief voorbeeld van circulariteit in de bouw is de recycling van beton. Door betonafval van sloopprojecten te recyclen tot nieuw beton, wordt niet alleen de vraag naar nieuwe grondstoffen verminderd, maar ook de hoeveelheid bouwafval die anders naar stortplaatsen zou gaan. Dit sluit de kringloop en draagt bij aan een meer duurzame bouwpraktijk.

Groene innovaties in betontechnologie

De zoektocht naar duurzaamheid stimuleert innovatieve benaderingen in betonproductie. Materialen zoals geopolymeerbeton, dat minder afhankelijk is van traditioneel cement, bieden veelbelovende mogelijkheden voor een duurzamere toekomst. Daarnaast worden experimenten uitgevoerd met carbonatatie, waarbij beton CO2 absorbeert na uitharding, wat de milieuvriendelijkheid van het materiaal verder verhoogt.

Ontwerpen op duurzaamheid van beton

Beton heeft een lange levensduur van vaak meer dan 100 jaar. Goed doordachte en goed uitgevoerde betonconstructies hebben beperkt onderhoud nodig en worden in de tijd soms alleen maar mooier. Door slim ontwerp kan de bestaande, nog goed functionerende betonconstructie bij herbestemming opnieuw worden gebruikt. Zo worden sloop- of herstelwerkzaamheden tot een minimum beperkt en kunnen dierbare bouwwerken behouden blijven. Een lange levensduur met een minimum aan onderhoud maakt betonconstructies uitermate duurzaam. 

Klimaatbeheersing in gebouwen wordt tegenwoordig steeds vaker geïntegreerd in de constructie. Hierdoor ontstaan nieuwe mogelijkheden, maar ook nieuwe prestatie-eisen die aan beton worden gesteld. Ook de flexibiliteit, vrije indeelbaarheid, levensduur van gebouwen en constructies worden met het oog op duurzaamheid steeds belangrijker. 

Besparing milieuprofiel van beton

Binnen het constructieve kader is in de ontwerpfase ook te sturen op het milieuprofiel. Besparingen kunnen worden gerealiseerd door een kritische beoordeling van wapeningshoeveelheden in uitsluitend op druk belaste bouwdelen. Tevens bestaat de mogelijkheid van hybride gewapende constructies. Ten aanzien van de bindmiddelen en het betongranulaat geeft de betonmortelleverancier een gedegen advies. Passend binnen de bouwmethode en de bouwsnelheid kan de ontkistingstijd en/of verhardingstijd tot belasting worden verlengd. Dit zorgt voor een gunstiger milieuprofiel. Aan de levensduur van betonnen bouwwerken worden in de NEN-EN 1990 en Eurocode 0 strenge eisen gesteld.

Indeling constructies op basis van ontwerplevensduur (NEN-EN 1990,Eurocode 0).

Levensduur van beton

Betrouwbare gegevens over de te verwachten levensduur van bouwdelen en bouwproducten zijn van cruciaal belang voor onder meer eigenaren en beheerders van gebouwen, ontwerpers  en adviseurs en toeleveranciers van bouwproducten. Levensduurdata zijn van grote betekenis voor de keuze van juiste materialen en constructies voor de beoogde levensduur van een gebouw en de daaraan gerelateerde levensduurkosten en levenscyclusanalyse (LCA). Tevens zijn ze van belang voor het opstellen van meer jaren onderhoudsplanningen van vastgoed. Door (voormalig) Stichting BouwResearch (SBR) is een uniforme catalogus met betrouwbare referentielevensduren van veel toegepaste bouwproducten op systematische wijze vastgelegd. Deze catalogus sluit aan bij de Nationale Milieudatabase (NMD). De gemiddelde technische levensduren van bouwdelen en bouwproducten (praktijkwaarden) zijn vastgelegd in de SBR-publicatie 'Levensduur van Bouwproducten'. Hieruit blijkt dat de levensduur van veel betonnen constructiedelen is gesteld op meer dan 100 jaar.

Langdurige prestaties en onderhoud

Duurzaamheid van beton gaat verder dan de productiefase. Het materiaal staat bekend om zijn lange levensduur en vereist over het algemeen minder onderhoud dan andere materialen. Goed ontworpen betonconstructies behouden hun structurele integriteit gedurende lange periodes, wat bijdraagt aan een efficiënter gebruik van middelen in de loop van de tijd.

Conclusie

Vrijwel elk ontwerp is constructief realiseerbaar met beton. Vormen kunnen worden gemaakt met traditionele bekisting, maar ook met innovaties zoals contour gefreesde EPS-vormdelen. Van woningbouwcasco's tot voertuigkeringen, van aquaducten tot veestallen en van bruggen tot energiebesparende oplossingen. Duurzaam ontwerpen met beton is niet alleen een trend, maar een noodzakelijke verschuiving in de bouwindustrie. Door innovatie, recycling en bewuste productiepraktijken kunnen we een toekomst opbouwen waarin beton niet alleen structurele kracht biedt, maar ook een duurzame basis vormt voor de gebouwde omgeving