Duurzame circulaire betonnen brug met hergebruikt materiaal

Heel mooi hoefde de nieuwe fiets- en voetgangersbrug in Dongen niet te zijn, wel zo circulair mogelijk. En zo maken dagelijks vele Dongenaren gebruik van een brug met milieuvriendelijker beton, tweedehands klinkers en hout van de oude brug.

,,Het is geen Erasmusbrug”, zegt inkoopadviseur Ineke Andries van de gemeente Dongen met een glimlach. ,,Maar dat hoeft ook niet op die plek. Het is ook geen down town Dongen. Als het accent op ontwerp had gelegen, had-ie er vast anders uitgezien, maar het is geen lelijke brug.” En nog belangrijker: ten opzichte van een traditionele stalen brug is er een behoorlijke hoeveelheid CO₂ bespaard. ,,Als gemeente wil je het goede voorbeeld geven en het voortouw nemen”, zegt wethouder René Jansen van de gemeente Dongen. Hij heeft duurzaamheid en ook financiën in zijn portefeuille. ,,In elk geval bekijken we bij iedere aanbesteding of we dat duurzamer of meer circulair kunnen aanpakken. Maar het moet wel binnen de financiële ruimte passen.”

Circulair denken

,,We hadden drie oude fiets- en voetgangersbruggen over de Donge”, zegt Ruud Jansen, beheerder civiele kunstwerken en wegen van de gemeente Dongen. ,,Twee daarvan zijn al eerder vervangen omdat de levensduur ten einde was. De nieuwe bruggen zijn van staal met een composiet dek, maar met deze brug wilden we iets anders.” Doordat de derde brug in de Sportlaan nog wel even mee kon, stond de vervanging later op het programma en was het circulaire denken binnen de gemeente al wat meer doorgesijpeld. En zo ontstond het idee om het bij brug drie over de Donge anders te doen. Dat anders doen was al eerder het geval bij de reconstructie van de Meester Janssenweg in het 28.000 mensen tellende dorp. Jansen: ,,Daarbij hebben we een fictieve korting gegeven op basis van de milieukostenindicator, de MKI.” Wie veel milieuvriendelijker te werk zou gaan, zou een hogere fictieve korting krijgen en zo een grotere kans maken de opdracht gegund te krijgen.” Andries: ,,Het is wel van belang om de MKI te controleren voordat er gegund wordt. Als je achteraf vaststelt dat de MKI toch hoger is dan is het werk al gerealiseerd. Dan kun je eventueel wel een boete opleggen, maar dat is niet wat je eigenlijk wilt.”

Anders ontwerpen 

Bij de Meester Janssenweg betekende deze aanpak dat er nu cement-arme klinkers liggen, een milieuvriendelijker type trottoirbanden zijn gebruikt en rioolbuizen in de grond zitten die meer circulair zijn. Andries: ,,Duurzaam kan ook te maken hebben met onder andere de inrichting, dat is iets waar je je echt bewust van moet zijn. Zo vroeg een vertegenwoordiger van het platform BouwCirculair zich af of een reconstructie nu echt nodig was of dat de straat nog wel tien jaar mee zou kunnen. Niets doen is het meest duurzaam. En als het echt nodig is, dan kun je je afvragen of er in de nieuwe situatie ook zoveel verharding noodzakelijk is.” Ze vervolgt: ,,Misschien hoeven er niet per se twee stoepen terug te komen, maar kun je kiezen voor een oplossing die goed voldoet, duurzamer is en zorgt voor minder hittestress.” De milieuwinst bij de Meester Janssenweg is al wel bekend: 42 ton minder CO₂-uitstoot op de materialen en 10 ton CO₂ dankzij het anders inrichten. 

Markt uitdagen

Om bij de vervanging van de oude houten brug in de Sportlaan te voorkomen dat voorwaarden beperkend zouden werken, was de opdracht ruim geformuleerd. ,,We wilden de markt aan zet laten en uitdagen om met mooie oplossingen te komen. Dat deden we bewust, omdat je zelf snel geneigd bent om te denken in oplossingen die je al kent.” Zijn collega Andries vult aan: ,,Misschien is er nog veel meer mogelijk dan wij weten.” Uiteindelijk stonden de aannemers niet in de rij voor het Dongense gemeentehuis om de klus te mogen doen. Jansen: ,,Het aantal inschrijvingen viel nogal tegen. Ik had wel een stuk of zes aannemers verwacht, maar het werden er uiteindelijk drie.” Daarvan trok èèn zich terug toen duidelijk werd dat hij veel te duur zou zijn en een tweede viel af omdat hij van niet alle zaken de MKI-waardes had meegenomen. En zo viel de keuze op de combinatie C-infra – Martens Beton. Jansen: ,,De aannemer en leverancier waren deelnemer op onze workshop Duurzaam Beton. Ze zijn actief met duurzaamheid aan de gang gegaan en zien het echt als iets dat toekomst heeft.” Die betreffende bijeenkomst was bedoeld voor leveranciers, aannemers, adviesbureaus en collega’s van andere gemeenten. Jansen: ,,Er waren zo’n zestig deelnemers. Het doel was om mensen mee te nemen in onze gedachten over duurzaamheid en bewustwording. Het is goed om van elkaar te horen waar je mee bezig bent.”

Ambassadeur belangrijk

Dat de gemeente Dongen blijft kijken naar duurzame oplossingen is volgens Andries en Jansen mede  te danken aan het aanstellen van een ambassadeur binnen de organisatie. Andries: ,,Die tip kregen we op de Circulaire Inkoop Academie, ik zeg graag CIA.” Binnen de gemeente Dongen is dat onze directeur samenleving. ,,Je moet iemand hebben die hoog in de toren zit. Dat is belangrijk om mensen mee te krijgen. Nu zij er van doordrongen is dat het anders kan, heeft dat ook invloed op medewerkers die niet zo van de verandering zijn”, zegt Andries. Niet alles aan de brug is van hergebruikt materiaal. Zo is de afwerking van de  balustrade van nieuw roestvrij staal. ,,Wij wilden graag een element waarin we enkele dichteregels konden zetten. Er was helaas geen gebruikt rvs in de handel die aan onze afmetingen voldeed. Daarom hebben we er uiteindelijk voor gekozen nieuw materiaal te gebruiken.” Op de brug staan twee dichtregels – aan elke kant èèn – die geschreven zijn door de Dongense columnist Peter Verschure. Ook is er een bordje met een QR-code geplaatst die verwijst naar een webpagina met uitleg over de totstandkoming en achtergrond van de brug. En voor mensen met een visuele beperking is op de balustrade de tekst in braille aangebracht. ,,Dat was een idee van onze ambassadeur. Die had dat in Napels gezien. Zo is deze brug in al zijn facetten bijzonder.”

Vertel uw verhaal

Onder het motto 'De innovatie en duurzame eigenschappen van beton' zoekt Betonhuis opdrachtgevers, architecten, adviseurs, stedenbouwkundigen, leveranciers en gebruikers die hun kennis van duurzaam beton in de bouw willen vertellen. Via de website van Betonhuis wordt direct toepasbare kennis over de mogelijkheden en pluspunten van het toepassen van beton in gebouwen en constructies ontsloten. Kennis over bekende en wellicht minder bekende duurzame eigenschappen en prestaties van beton als bouwmateriaal. Ook geïnteresseerd? Neem contact op met Remco Kerkhoven. Meer weten over beton en circulariteit? Neem contact op met Paul Ewalds of download onze whitepaper.

Whitepaper beton en circulariteit