Betonnen muur met ribbelstructuur. De veelvormigheid en veelzijdigheid van beton maken het onmogelijk een catalogus te creëren met een keuze en bijbehorende specificaties. Niettemin bestaat in de ontwerp- en bouwpraktijk een duidelijke behoefte aan een benoeming en gedetailleerde specificatie van schoon beton. Eenduidige specificaties vormen immers de basis voor effectieve afspraken en kwaliteitsbeheersing. In reactie op deze behoefte werd in 2013 een geactualiseerde versie van CUR-Aanbeveling 100 Schoonbeton gepubliceerd.
Esthetische eigenschappen van beton
Beton vormt het fundament van de gebouwde omgeving en is een bouwmateriaal met unieke architectonische kenmerken. In veel gevallen wordt de nadruk gelegd op de constructieve kwaliteiten, zoals sterkte, stabiliteit en duurzaamheid. Deze eigenschappen maken beton uitermate geschikt voor diverse toepassingen. Echter, beton is meer dan alleen functioneel; het is ook het materiaal van artistieke vrijheid.
Met beton kunnen we de initieel vormeloze, vloeibare massa gieten in elke gewenste vorm. Dit vormt de essentie van de architectonische kwaliteit van beton: van koud en vloeibaar tot een monolithische vorm. Zowel de ruimtelijke vorm als de textuur van het oppervlak kunnen eindeloos worden gevarieerd. Wanneer esthetische kwaliteiten vooraf worden bepaald, spreken we over schoonbeton. Belangrijke esthetische eigenschappen omvatten kleur, textuur en structuur, de afdruk van bekistingsmaterialen en eventuele onvolkomenheden in het oppervlak. Hierdoor ontstaan diverse mogelijkheden voor ontwerp en uitvoering.
Het beoordelen van schoonbeton op kwaliteitseisen vraagt om aandacht voor deze esthetische aspecten. Het beantwoorden van vragen zoals welke kleurvariaties mogelijk zijn, hoe de textuur kan worden aangepast en hoe onvolkomenheden kunnen worden beheerd, speelt een cruciale rol in het bereiken van hoogwaardig schoonbeton, zie ook onze kennispagina schoonbeton.
Beton en kleur
Zonder speciale maatregelen vertoont beton van nature een grijze kleur, overeenkomstig met de kleur van het cement. De kleur van het betonoppervlak kan echter worden aangepast door gebruik te maken van wit cement, pigmenten, vulstoffen en zorgvuldig geselecteerde toeslagmaterialen. Indien een betonoppervlak na het verwijderen van de bekisting niet verder wordt bewerkt, wordt de kleur van het oppervlak voornamelijk bepaald door de fijnste deeltjes in het betonmengsel, zoals cement, vulstoffen en mogelijk pigment.
De kleur van het cement varieert afhankelijk van het type cement en de herkomst ervan. Cement vertoont geen constante kleur, met uitzondering van wit portlandcement dat volgens specificaties wordt geproduceerd. De variatie in cementkleur heeft aanzienlijke invloed op de kleurvariatie van het betonoppervlak. Hierdoor zal een betonoppervlak nooit uniform grijs zijn, mede door lokale verschillen in dichtheid en de water-cementfactor.
Daarnaast spelen de kleur van fijne vulstoffen, zoals vliegas en kalksteenmeel, een rol bij het bepalen van de kleur. Deze vulstoffen worden gebruikt om de stabiliteit van het mengsel te vergroten. Door het toevoegen van pigmenten kunnen verschillende pastelkleuren in beton worden gerealiseerd, waarbij pigmenten het meest effectief zijn in combinatie met wit cement. Het bereiken van donkere betonkleuren, vooral echt zwart, is moeilijker en vereist vaak een coating. Het donkerste beton dat haalbaar is, neigt eerder naar antraciet dan naar zwart. Lees meer over zwart beton.
Naden tussen bekistingspanelen zijn van grote invloed op de structuur van het betonoppervlak
De eigenschappen van beton kunnen worden verbeterd door vezels toe te voegen. Het toevoegen van strovezels voor isolatie in beton wordt nog nauwelijks toegepast.
Binnen Betonhuis (BPN) is de strijd om het maken van het meest zwarte beton losgebroken. De wedstrijd Black Beton Challenge is een groot succes.
Bekisting, kleur en betonoppervlak
Na het verwijderen van de bekisting kan een betonoppervlak worden behandeld met mechanische of chemische middelen, met als doel de buitenste laag beton, ook wel de betonhuid genoemd, te verwijderen. Deze betonhuid bestaat hoofdzakelijk uit cementsteen, terwijl de minder fijne componenten, namelijk het toeslagmateriaal zand en grind, zich eronder bevinden. Door middel van oppervlaktebehandelingen zoals zuren, stralen, schuren en polijsten worden de vorm en kleur van de toeslagmaterialen zichtbaar. Deze aspecten dragen bij aan de esthetische kwaliteit van het betonoppervlak.
De kleur van het betonoppervlak is het resultaat van verschillende factoren, variërend van de samenstelling van het materiaal tot de uitvoeringsmethoden en de omstandigheden op de bouwplaats. De beheersbaarheid van de betonkleur is over het algemeen beter bij geprefabriceerd beton dan bij in het werk gestort beton. Bij het formuleren van wensen en specificaties moet hiermee rekening worden gehouden. Zowel voor geprefabriceerd beton als voor in het werk gestort schoonbeton geldt dat alleen proefstukken op schaal 1:1 een betrouwbare referentie bieden voor de uiteindelijke betonkleur die kan worden bereikt.
Contactpersoon
Remco Kerkhoven
Adviseur Marketing, CSC, Communicatie, Statistiek, Public Affairs
0613049978