Nieuwegeinse architect werkt aan beton met een tropisch tintje

Architect Mohamed Bayo uit Nieuwegein ziet kansen om beste eigenschappen van Westerse en Afrikaanse bouwmaterialen te combineren. Dat wil hij doen door bamboe en stro in beton te verwerken. Dat heeft inmiddels geleid tot de bouw van een folly voor een tentoonstelling in het Drentse Norg, maar zijn droom is het bouwen van een huis met beton, bamboe en stro.

De roots van de Nieuwegeiner liggen in Afrika. Hij werd geboren in Guinee en woonde er tot zijn zeventiende. Hoewel Mohamed zoals zoveel kleine jongens droomde om later piloot te worden, veranderde dat plotseling toen hij dertien was. ,,Ik was op een feest van een vriend dat in een huis werd gehouden waar ik erg van onder de indruk was”, zegt hij. ,,Met entresols en vides, vouwwanden en grote schuifdeuren die toegang gaven tot de tuin. Het bleek een huis van een architect te zijn Ik wist het meteen: dat wil ik ook kunnen ontwerpen.Toen stond het voor mij vast dat ik architect wilde worden.” Nadat hij in Nederland mavo en havo had afgerond, stond hij voor de keuze om zich via vwo of hbo toegang te verschaffen tot een technische universiteit. ,,Omdat ik niet alleen wilde tekenen, maar ook processen wilde leren die nodig zijn om een ontwerp te maken, heb ik hbo gedaan en daarna de TU in Eindhoven.” Na zijn afstuderen ging hij werken bij LEVS Architecten. 

Samenwerken met betoncentrale

Na LEVS werkte hij een tijdje als systeembeheerder bij een bedrijf dat de kwaliteit van zorg meet bij ziekenhuizen en andere zorgaanbieders. In die periode liet het gebruik van stro in beton hem niet los. ,,Daar was ik buiten mijn werk mee bezig. Ik vroeg me onder andere af wat het effect zou zijn van het vervangen van leem door een sterkere mortel. Toen ik daarvoor een eervolle vermelding kreeg bij een prijsvraag van Cement & BetonCentrum (nu Betonhuis Cement), heb ik Mebin in Utrecht benaderd en daar kon in laboratorium aan de slag.” De keus voor het bedrijf was praktisch en simpel. ,,Dat bedrijf zat op fietsafstand van mijn huis en mijn toenmalige werk.”

Experimenteren 

En zo pendelde Mohamed op zijn rijwiel na werktijd geregeld naar Mebin om daar aan de slag te gaan met zijn droom. ,, Senior betontechnoloog Jan Willem Zegwaard zei: ga je gang. Zelf hadden ze geen tijd om te helpen, maar ik kon er altijd terecht met vragen over beton. Het is heel fijn dat ik daar mijn proeven mocht doen.” Zegwaard vond het een leuke en leerzame ervaring. ,,Het is leuk omdat het interessant is om te zien wat je met alternatieve toevoegingen kunt doen”, zegt hij. ,,En leerzaam is het omdat Mohamed erg creatief is. Dat laat je wel weer zien dat je verder kunt komen als je buiten de gebaande paden denkt. Het levert misschien niet direct iets op voor ons bedrijf, maar het verrijkt je wel.”

Isolerend vermogen

Hij vervolgt: ,,We krijgen wel vaker verzoeken van kunstenaars of andere om iets met ons beton te mogen doen. Als ze alleen maar beton nodig hebben, doen we dat meestal niet. Maar bij een vraag als die van Mohamed wilden we best wat ruimte geven en hem ook technologisch ondersteunen. Hij heeft heel veel zelf gedaan. Wij hebben weleens meegedacht over bijvoorbeeld constructieve zaken, dosering en welke sterktes haalbaar waren met stro in het beton, maar meestal zaten we wel op afstand.” Bayo wilde in eerste instantie inzicht in het isolerende vermogen van stro in beton. ,,Ik heb daar onder andere vijf kubussen gemaakt, elk met een bepaalde hoeveelheid beton. Ik heb er gaatjes in geboord, thermometers in geplaatst en ze in de oven laten verwarmen. Zo kreeg ik goed inzicht in het temperatuurverloop.”

Bamboe wapening

Helaas bleek het beste isolerende monster, met het meeste stro, nogal broos. ,,Omdat ik het uiteindelijk constructief wil toepassen, ben ik me daarna op de sterkte gaan focussen: het moest 14 newton per vierkante millimeter kunnen weerstaan.” In die tijd maakte hij ook een paar interieurproducten, zoals een betonnen klok. Daarin verwerkte hij behalve stro ook een printplaat. ,,Mebin heeft die nog weleens gebruikt om tentoon te stellen.” Ook produceerde hij modellen in de vorm van een huis. Het grootste model was ongeveer anderhalve meter. Om de gewenste sterkte voor dergelijke constructies te krijgen, experimenteerde hij met bamboe wapening. ,,Een natuurlijk materiaal, dat altijd voorhanden is omdat bamboe enorm snel groeit. Dat past ook in beton met stro erin.”

Folly in Drente

Zijn proefnemingen met stro en bamboe in beton eindigden voorlopig toen hij eind 2014 zijn eigen architectenbureau Green Cabinet begon en ook als freelancer voor andere bureaus ging werken. Tot dit jaar, toen een collega hem wees op een Follywedstrijd in het Drentse Norg. Folly’s zijn bouwwerken zonder functie, die vooral een decoratieve functie hebben in het landschap. ,,Toen dacht ik ineens aan het model dat nog ergens bij Mebin moest staan. ,,De volgende stap was een ontwerp maken voor een groter gebouw”, zegt de Nieuwegeiner. Uit honderd inzendingen mochten dertig ontwerpers hun plannen nader presenteren. ,,Ik behoorde tot de 17 ontwerpen die ook echt gemaakt mochten worden.”

Toepasbaarheid 

En zo stond deze zomer een maand lang een folly van beton met bamboe en stro in het noorden van het land. ,,En weer gemaakt bij Mebin, nu van de Amersfoortse vestiging. Dit is voor mij na lange tijd weer een volgende stap. Als de expositie is afgelopen, hoop ik een plek te vinden waar het langere tijd kan staan. Zo kan ik onderzoeken welke invloed weer en wind hebben.” Een woning van beton met stro en bamboe is volgens hem geschikt voor zowel de Westerse wereld als tropische gebieden. ,,Je hebt hier sowieso al te maken met warmere zomers, dus dan is die isolerende waarde van belang. En ’s winters hou je de warmte binnen beter vast. Je hoeft veel minder te stoken. het blijft mijn droom om deze woning nog eens te bouwen.” Beton als vervanging van leem in tropische gebieden maakt de huizen duurzamer, maar het heeft volgens Bayo ook een andere kant. ,,Daar is het na het regenseizoen een traditie om samen het weggespoelde leem weer te herstellen. Dat is sociaal belangrijk, onderdeel van het leven. ”Na de jarenlange stop van zijn proefnemingen, wil de Nieuwegeinse architect nu weer wat vaart zetten achter zijn onderzoek naar de toepasbaarheid van de natuurlijke materialen in beton. ,,Ik hoop dat een andere partij zich meldt om dit samen met mij op te pakken.” 

Vertel uw verhaal

Onder het motto 'De innovatie en duurzame eigenschappen van beton' zoekt Betonhuis opdrachtgevers, architecten, adviseurs, stedenbouwkundigen, leveranciers en gebruikers die hun kennis van duurzaam beton in de bouw willen vertellen. Via de website van Betonhuis wordt direct toepasbare kennis over de mogelijkheden en pluspunten van het toepassen van beton in gebouwen en constructies ontsloten. Kennis over bekende en wellicht minder bekende duurzame eigenschappen en prestaties van beton als bouwmateriaal. Ook geïnteresseerd? Neem contact op met Remco Kerkhoven, stuur een e-mail.

Meer informatie: bekijk het dossier experimenteel beton of innovatieve betontechnieken