Maaswaard Venlo: plussen van circulair, efficiënt en droog bouwen

Waar het nieuwe stadskantoor van de gemeente Venlo volledig op basis van Cradle to Cradle principes is ontworpen en gebouwd, daar konden de aanpalende woontoren met 95 appartementen en 5 stadswoningen niet achterblijven wat duurzaamheidsambitie betreft. Kraaijvanger Architects heeft voor deze woonopgave ingezet op een circulaire ‘evenknie’. Met een casco van prefab beton - zonder zandcementdekvloeren - dat eenvoudig te demonteren en hergebruiken is. Met een betonmengsel met 30% secundaire grondstoffen. Projectarchitect Hashmat Fagirzada: “Er is nagedacht over materiaalgebruik, een efficiënt en droog bouwsysteem, steigerloos bouwen en regionale leveranciers zodat transportbewegingen worden beperkt. Deze moderne manier van prefab bouwen geeft veel plussen.”

Hans Goverde en zijn ontwerpteam hadden vijf jaar geleden een statement gemaakt met het nieuwe stadskantoor met 630 niet-plaatsgebonden werkplekken en publieke functie. De Cradle to Cradle principes leiden tot een gezond en groen gebouw, goed voor medewerkers en goed voor de inwoners en de stad. Fagirzada: “De uitgangspunten waren zoveel mogelijk daglicht en groen naar binnen halen, routes door het gebouw creëren waardoor mensen gaan bewegen en elkaar ontmoeten, zorgen dat werken en ontspannen samengaan en alleen gezonde materialen gebruiken bij de bouw. Nu het stadskantoor een aantal jaren in gebruik is, zie je onder andere dat het ziekteverzuim erg laag is en dat de groene gevels het stedelijk beeld verrijken en de buitenlucht verbeteren. De planten in de groene gevel zijn gekozen voor hun effect op de buitenlucht. De planten vormen tevens een natuurlijke isolatie voor hitte, kou en geluid.”

Ensemble gecompleteerd

In de planfase van het stadskantoor was al sprake van een 8 verdiepingen hoge woontoren, maar de vorm lag nog niet vast. Het stadskantoor vormt in een L-vorm de noordwestelijke en noordoostelijke zijde van het bouwblok en de woningbouw de zuidwestelijke en zuidoostelijke zijde. De vijf stadswoningen zijn gebouwd op de parkeerkelder van het stadskantoor. Met de woningbouw is het ensemble gecompleteerd. De woontoren Maaswaard, die eind vorig jaar is opgeleverd, heeft een adembenemend uitzicht over de Maas, ligt in de nabijheid van het centrum en het station. 

Hoog ambitieniveau circulariteit

Fagirzada: “Het is mooi dat we deze woningbouw volgens hetzelfde hoge ambitieniveau als het stadskantoor konden opzetten. Bij het stadskantoor keek de gemeente bij de investeringen naar de lange termijn en het brede palet aan voordelen van duurzaam en circulair bouwen, bij de woningbouw waren opdrachtgevers Janssen de Jong Projectontwikkeling en B-right Urban Living ervan overtuigd dat we circulair moesten ontwerpen en bouwen. Ten eerste omdat de woontoren al in de planvorming een gebouwensemble met het stadskantoor vormt, ten tweede door de eis van de gemeenten en ten derde door ondersteuning van een provinciale subsidie.” 

Droog en demontabel bouwen

Bij het woongebouw is met hetzelfde materialenpakket gewerkt als bij het stadskantoor. Hout, groene gevels, aluminium en het prefab beton zijn voorbeelden van deze materialen. Geelen Beton heeft het prefab betoncasco geleverd. De woontoren is opgetrokken uit prefab wanden en vloeren. Bijzonder is dat de kant en klaar vloeren in de fabriek zijn voorzien van alle benodigde installatieleidingen. Op de bouwplaats hoefden de leidingen alleen nog te worden gekoppeld. Bovendien was een afwerklaag niet meer nodig; hiermee werd het inbrengen van vocht tijdens de bouwfase voorkomen en werd veel tijd bespaard. Fagirzada: “Je moet nadenken over de manier van bouwen. Over een zuinig en duurzaam gebruik van materialen, over mogelijk hergebruik, over een snelle bouwwijze met minimale hinder voor de omgeving. We konden bij dit project niet alleen demontabel en droog bouwen, maar ook steigerloos. Dat verhoogde de bouwsnelheid verder en zorgde voor minder verkeersbewegingen naar de bouwplaats.”

Betongranulaat als grindvervanger

Uitgangpunt bij de manier van bouwen was tevens het gebruik van Cradle to Cradle bouwmaterialen in combinatie met een toekomstbestendig casco. “Al heel snel was duidelijk dat de aannemer het casco in prefab beton wilde optrekken. Alleen bij de begane grond en de vloer van de eerste verdieping is in het werk gestort beton toegepast, met name omdat we hoogteverschillen met het stadskantoor moesten overbruggen. Daarna was het heel efficiënt stapelen van de prefab betonnen vloeren en wanden, in combinatie met prefab aluminium gevelelementen. De prefab betonelementen hebben 30% betongranulaat als grindvervanger. Het casco past volledig in onze filosofie van circulariteit, omdat we zijn uitgegaan van een gangbare beukmaat en hoge mate van repetitie, waarbij je de betonelementen later eenvoudig voor woningbouw elders kunt gebruiken. In feite kan alles worden hergebruikt of gerecycled. De prefab betonelementen, de aluminium gevelpanelen, het glas, het isolatiemateriaal etc.” Ruud van de Rakt van Geelen Beton vult aan: “Het project toont aan dat de ambitie van het Betonakkoord om in 2030 al het gesloopte beton 100% hoogwaardig te gebruiken in nieuw(e) beton(elementen) haalbaar is. Het heeft ons bewogen de volgende stappen te zetten. Inmiddels kunnen we 100% van het grind vervangen voor granulaat en zijn op dit moment de eerste pilotprojecten in productie waarbij we ook het zand deels vervangen door granulaat.”

Groene uitstraling

De medewerkers van het stadskantoor en de bewoners van de appartementen en stadswoningen genieten van de groene uitstraling van het gebouwenensemble. Er is een grote vijver/waterberging waarbij regenwater en afvalwater worden gefilterd voor (her)gebruik. Delen van de gevels van het stadskantoor en kopgevel van de woontoren zijn bekleed met een cassettesysteem met beplanting. Voorts is langs de plint van de toren gewerkt met lage beplanting in combinatie met bamboe betimmering tegen de gevels om klimplanten te laten groeien. “Zo creëren wij een duidelijke overgang in het groen tussen de twee gebouwen en speel je met het strakke ritme van de gevelpanelen van de woontoren. De twee grote balkons zorgen eveneens voor extra dynamiek in het gevelbeeld. Er is aangetoond dat variatie in lage beplanting, klimplanten en cassettebeplating op de gevels zorgt voor verscheidenheid in flora en fauna,” benadrukt Fagirzada. “Overigens zijn de gevels ook voorzien van speciaal voor dit project gefabriceerde zonnepanelen.”

Woningen voor groeiende doelgroep

B-right Urban Living verhuurt de 80 tweekamerappartementen en 15 studio’s compleet gemeubileerd en gestoffeerd. Hiermee wordt ingespeeld op de steeds groter wordende doelgroep van één- en tweepersoonshuishoudens in Venlo. De servicefuncties behorende bij de appartementen bestaan uit een inpandige gemeenschappelijke fietsenstalling, een huismeester, een ruimte voor gemeenschappelijke activiteiten en een mooie binnentuin. De stadswoningen hebben eigen tuinen. Deze buitenruimten grenzen aan de besloten binnentuin van het stadskantoor. Zo is sprake van een grote ‘blauw-groene’ ruimte tussen de gebouwen, die ook rondom groen en aantrekkelijk ogen. Achter die groene gevels schuilt een toekomstbestendig prefab betonnen casco dat belangrijk bijdraagt aan dit circulaire en groene bouwensemble.