Vanzelfsprekend gezond en veilig

Al jaren wordt er in onze industrie gewerkt aan de gezondheid en veiligheid van de medewerkers. Gedurende de afgelopen jaren is het veiligheidsbewustzijn van de medewerkers aantoonbaar verbeterd. Tegelijkertijd constateren we dat de aandacht voor gezondheid en veiligheid af en toe wat wegzakt, vooral waar het gaat om het aanspreken van medewerkers op onveilig gedrag. 

Project Vanzelfsprekend gezond en veilig

Daarom zijn we gestart met het project Vanzelfsprekend gezond en veilig. We krijgen hiervoor subsidie vanuit het Programma Eerlijk, Gezond en Veilig werk van het ministerie van SZW. Dit programma faciliteert branches en bedrijven met een gezamenlijke aanpak waarbij goede praktijken worden gedeeld en ontwikkeld. De volgende bedrijven doen mee aan het project: IJB Groep, VBI, Rouwmaat, Orion Beton, Fydro, Struyk Verwo, HCI, Byldis, Lammers Beton, Thijssen-Den Brok en Geelen Beton.

Dialoog centraal

In het project Vanzelfsprekend gezond en veilig staat de dialoog centraal. Leidinggevenden op het niveau van teamleiders, voormannen en productieleiders gaan de dialoog gebruiken als een hulpmiddel waarmee zij stap voor stap kunnen werken aan onderling vertrouwen en gezamenlijk verantwoordelijkheid als het gaat om gezond en veilig werken. Door mensen in de bedrijven te leren de dialoog te voeren, gaan we een grotere bewustwording krijgen van de oorzaken van weerstand of gewoonten om niet te veranderen. Het project bestaat uit masterclasses en werkplaatsen.

Bijeenkomsten

Op 13 januari 2020 organiseerde Betonhuis een conferentie als start van het project. Onze voorzitter, Rob van Gijzel, opende de bijeenkomst: "Het grote probleem bij dit onderwerp is dat veel bedrijven al heel wat bereikt hebben. Daardoor denk je dat het allemaal wel goed is zo, terwijl het altijd nóg beter kan. Zeker als je kijkt naar het behouden van bestaand personeel en het werven van nieuw personeel." Tijdens de startconferentie kregen de deelnemende bedrijven alvast een voorproefje van de trainingen en van de werkplaatsen. Er heerste een bijzonder positieve sfeer van betrokkenheid en een wil om er samen iets van te gaan maken. Lees het verslag van de bijeenkomst. 

Op 28 januari 2020 was er een zogeheten werkplaats. Bij de werkplaatsen 'sleutelen' de bedrijven aan hun eigen project: waar loopt het gesmeerd en waar moet nog olie bij? Lees het verslag van de werkplaats. 

Begin februari waren er drie dialoogtrainingen voor de deelnemende bedrijven. Daarbij werd onder andere ingegaan op vier verschillende manieren van luisteren en op het belang van doorvragen. In juni volgden de tweede dialoogtrainingen. Hierbij werd vooral besproken hoe we van 'moeten' naar 'willen' komen, van 'discussie' naar 'dialoog'. Verder hebben we CLDBD geoefend:

• C(ontact maken)
• L(uisteren)
• D(oorvragen)
• B(egrijpen)
• D(oen)

Op 18 juni was de tweede werkplaats. Daarbij bleek dat het belangrijk is, juist als het druk is op het werk, om de dialoog over gezond en veilig werken te blijven voeren. Lees het verslag van de tweede werkplaats.

In september waren er sessies bij bedrijven. Op 29 september 2020 was de derde werkplaats. Hierbij kwam onder andere aan de orde dat schaamte mensen ervan kan weerhouden om een gesprek te voeren over (on)veilig werken. Verder is gesproken over hulpmiddelen die de bedrijven helpen bij het voeren van de dialoog over veilig en gezond werken. Denk aan kaartjes met pictogrammen, een checklist voor het voeren van een open gesprek of een 'zoutvaatje' met pittige vragen erop. Lees het verslag.

Het doel van de vierde werkplaats was vooral om met de deelnemende bedrijven een aantal gespreksmomenten te benoemen waarin de dialoog over veilig en gezond werken (tussen medewerkers of tussen leidinggevenden en medewerkers kan worden gevoerd. Daarnaast werden middelen besproken die de dialoog kunnen faciliteren. Sommige bedrijven gebruiken al instrumenten voor de dialoog over veilig en gezond werken. 

Op 26 januari 2021 vond de vijfde werkplaats plaats. Vanwege de coronamaatregelen ook nu weer via Zoom. Het doel van de vijfde werkplaats was vooral om met de deelnemende bedrijven de vooraf toegestuurde dialoogmiddelen toe te lichten en deze te testen.

Annemarie Arensen lichtte de verschillende middelen toe aan de hand van de kieswijzer die ook ter beschikking is gesteld. Deze kieswijzer helpt om voor elk overlegmoment het juiste dialoogmiddel te kiezen. De beschikbare hulpmiddelen zijn:

• Brochure Communiceren op de werkvloer – samen in dialoog
• Tipkaartjes Spelregels voor een goed gesprek
• Dialoogkaart In vijf stappen naar een goed gesprek over gezond en veilig gezond werken
• Gesprekskaarten: Luisteren, samenvatten en doorvragen
• Zakkaartje Aanspreken
• 52 vragenkaarten in een kletspot
• Brochure Tips voor het verbeteren van de communicatie op de werkplek tussen anderstaligen

In de kieswijzer zijn voorstellen opgenomen hoe deze instrumenten kunnen worden gekoppeld aan doelgroepen en overlegmomenten.

Na afloop van de werkplaats constateerden de deelnemers dat ze weer hadden geleerd van de ideeën van anderen en door ervaringen uit te wisselen.

De meeste bedrijven gaan aan de slag met de instrumenten en gaan de ervaringen terugrapporteren in de zesde werkplaats. Er wordt vooral geoefend met de Kletspot, in de vorm van kaartjes in een pot, digitaal of een kaartspel. Dit instrument kan door het hele bedrijf heen worden gebruikt.

Het doel van de zesde (en laatste) werkplaats op 23 maart was om ervaringen te vernemen van de deelnemende bedrijven met de toegestuurde dialoogmiddelen (de Kletspot en de gedrukte versies van de ontwikkelde middelen). Op basis daarvan werden afspraken gemaakt over het vervolg.  Niet iedereen had de extra middelen op tijd ontvangen, mede vanwege het feit dat veel mensen thuis werken.

Alle deelnemers hadden al eerder de betonnen Kletspot ontvangen en gaven terugkoppeling over het gebruik daarvan. Hierbij kwamen o.a. de volgende vragen naar voren: Kies je bijvoorbeeld bewust een onderwerp, of trek je een willekeurig kaartje? Wanneer je een specifiek onderwerp wilt bespreken in een whiteboard of toolbox meeting, kun je beter vooraf een kaartje uit de Kletspot selecteren. Maar trek je een willekeurig kaartje en ga je niet voorbereid een gesprek aan, dan  creëer je daarmee bewustwording. Het gaat dan niet alleen om de antwoorden, ook om de interactie. De Kletspot lijkt het middel dat het meest wordt gebruikt, maar ook de powerpoint met de digitale Kletspotvragen wordt op diverse plekken ingezet. 

Enkele bedrijven laten weten erg positief te zijn over de dialoogtrainingen. Door een goede dialoog ontstaat er een sfeer van verbondenheid en vertrouwen. Er is meer begrip voor elkaar gekomen. Dit maakt het makkelijker om te blijven praten over gezond en veilig werken of beter te begrijpen waarom iemand iets doet (of niet doet).

Slotbijeenkomst 22 april 2021

Op  22 april 2021  kwamen de deelnemende bedrijven weer bij elkaar voor de slotbijeenkomst, waarin werd teruggeblikt op de ervaringen die we hebben opgedaan, om lessen te trekken en om vooruit te kijken op wat nodig is om de dialoog over gezond en veilig werken te borgen in de bedrijven.

Het algemene beeld van de deelnemers is dat er nu betere gesprekken worden gevoerd en dat er beter begrip is voor elkaars meningen dan aan de start van het project. Er is minder spanning en emotie in de gesprekken, men schiet minder in de verdediging, minder welles-nietes discussies en er wordt meer naar elkaar geluisterd. Veel bedrijven geven aan met dit project extra handvatten te hebben gekregen om ermee verder te gaan.

In de werkplaatsen zijn dialoogmiddelen ontwikkeld die zich vooral richten op medewerkers op de werkvloer. Ze zijn kort, bondig en laagdrempelig en kunnen in de praktijk echt worden gebruikt. De dialoogmiddelen worden aangeboden aan de deelnemende bedrijven, maar ook aan leden die niet hebben deelgenomen aan het project en zelfs aan niet-leden.

Ga voor een overzicht van de middelen naar Dialoogmiddelen, waar deze kunnen worden gedownload en/of worden besteld. 

Geconcludeerd kan worden dat door de dialoog goed te voeren, er begrip naar elkaar ontstaat en het gevoel van een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor gezond en veilig werken groeit. Een woord van dank aan de deelnemende bedrijven is hiervoor op zijn plaats.

Eindrapportages

Na afsluiting van het project verschenen de eindrapportages van Factor 5, organisator van de masterclasses en de werkplaatsen, Eindrapport Vanzelfsprekend Gezond en Veilig in de betonindustrie – door dialoog en van de dialoogtrainingen van SHMC, Slotrapportage: dialoog- en intervisiesessies project Vanzelfsprekend Gezond en Veilig.

De conclusie mag duidelijk zijn: een grote meerderheid van betrokken deelnemers ziet de dialoog binnen hun bedrijf als middel om het bewustzijn van gezond en veilig werken op een hoger niveau te brengen en te houden.