Door adaptieve en demontabele ontwerpen kan beton meer dan 150 jaar mee

Met een levensduur van meer dan 100 jaar is beton vanuit duurzaam oogpunt een uitermate geschikt materiaal. Door slim te ontwerpen kunnen bouwwerken in de toekomst nieuwe functies krijgen en worden sloop- of herstelwerkzaamheden tot een minimum beperkt. Paul Ewalds, coördinator Beleid & Regelgeving en adviseur Circulaire Economie van Betonhuis, vertelt over adaptieve ontwerpen van betonnen gebouwen. 

Paul is benoemd tot voorzitter van de werkgroep circulaire economie van de European Ready Mixed Concrete Organization (ERMCO). Hij richt zich op het duurzaam ontwerpen en hergebruiken van betonconstructies, aangezien veel gebouwen nu worden afgebroken terwijl ze nog functioneel zijn. "In een circulaire economie breken we niet iets af wat nog goed is," zegt Paul.

In het kader van deze missie is het Bouwwaardemodel ontwikkeld, waarmee de waarde van betonconstructies hooggehouden moet worden. Hierdoor kunnen gebouwen een veranderende functie hebben, zoals het omvormen van een kantoorpand naar woningen. "Nu heeft de Nationale Omgevingsvisie gezegd dat we vooral woningen moeten maken waar al steden zijn," zegt Paul. 

Adaptief en demontabel zijn sleutelbegrippen voor circulair bouwen. Betonconstructies moeten makkelijk aan te passen zijn en niet afgebroken hoeven te worden bij veranderende eisen: adaptief betekent dat je een betonconstructie makkelijk kan aanpassen. Demontabel betekent: in een ruimte van 1000 vierkante meter met een bepaalde indeling, moet je tien woningen kunnen maken van 100 vierkante meter. Dan hoeft de betonconstructie niet afgebroken te worden en wordt het aanpassen van een betonconstructie ook een peulenschilletje. “Nu is het dat niet’, volgens Paul, “want alles wat lineair ontworpen is, is lastig om aan te passen. Maar een demontabele bouwconstructie kan misschien wel 150 jaar mee. Dat scheelt bouwkosten en we vernietigen geen waarde.” 

Opgeknapt gemeentehuis

Een goed voorbeeld van circulair ontwerpen is het opgeknapte gemeentehuis van Woerden. Het oude gemeentehuis was te groot en niet meer geschikt voor de huidige tijd, dus het is helemaal opgeknapt. Bijna alle materialen zijn opnieuw gebruikt. Het gebouw is nu mooi, ruim en heeft veel daglicht. Het is ook prettig om in te werken omdat het niet meer bloedheet of tochtig is. 

De gemeenteraad besloot met een budget van 15 miljoen euro om het gebouw op te knappen en niet opnieuw te bouwen. Een bedrijf uit Woerden, LEK Sloopwerken, verzorgde het traject en bijna alle materialen zijn opnieuw gebruikt, zoals zonnepanelen en betonnen klinkers. Gemeente Woerden wil een voorbeeld zijn en in 2030 CO2-neutraal zijn, dus dit project is een goed begin.

Momenteel zijn er nog geen normen of richtlijnen voor circulair ontwerpen. Alleen het Bouwwaardemodel, ontwikkeld in het Betonakkoord, biedt uitkomst. "Ik ken op dit moment geen andere methodiek die beter omschrijft hoe je circulair bouwen kunt bevorderen," zegt Paul. Hoewel circulair ontwerpen nog in de kinderschoenen staat, is het een belangrijke stap om naar een CO2-neutrale toekomst te gaan.